غرب شناسی بنیادی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار فلسفۀ علوم‌ اجتماعی، دانشگاه تهران

2 کارشناس ‌ارشد فلسفۀ علوم‌ اجتماعی، دانشگاه تهران

3 کارشناس ‌ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه اصفهان

چکیده

میشل فوکو از جمله اندیشمندان معاصر بسیار تأثیرگذار در جهان بود. او نقدهایی جدی به اندیشمندان پیش از خود مطرح کرد و از بسیاری از آن‌ها نیز تأثیر پذیرفت. در این مقاله مبانی معرفتی تبارشناسی او را بررسی می‌کنیم. در بررسی مبانی معرفتی به این پرسش‌ها پاسخ داده می‌شود که تعریف فوکو از حقیقت چه بود؟ برای دست‌یابی به حقیقت چه راهی را برگزید؟ آیا فوکو نسبی‌نگر بود؟ فوکو در چه ساحتی نسبی‌نگر بود و مبنای نسبی‌گرایی او چه بود؟ در بررسی مبانی معرفتی تبارشناسی باید گفت فوکو در این دوره در تعریف حقیقت پیرو نظریۀ انسجام‌گرایی بود. هم‌چنین، در تبارشناسی رویکردی نام‌انگارانه داشت. فوکو از انواع نسبی‌گرایی، نسبی‌اندیشی هستی‌شناسانه و نسبی‌اندیشی شناخت‌شناسانه را برگزید. او در تبارشناسی به پیروی از نیچه و رویکردهای نسبی‌نگر هستی‌شناسانۀ او بر این نکته تأکید کرد که قدرت، به ‌واسطۀ گفتمان صدق و کذب، گزاره‌ها را در هر دوره تعیین می‌کند.

کلیدواژه‌ها

احمدی، بابک (۱۳۹۱). کتاب تردید، تهران: مرکز.
اسپینکز، لی (۱۳۸۸).  فردریش نیچه، ترجمۀ رضا ولی‌یاری، تهران: مرکز.
اسمارت، بَری (۱۳۸۵). میشل فوکو، ترجمۀ لیلا جوافشانی و حسن چاوشیان، تهران: کتاب آمه.
بشیریه، حسین (۱۳۸۷). مقدمه بر میشل فوکو، فراسوی ساختارگرایی و هرمنوتیک، نوشتۀ هربرت دریفوس و پل رابینو، تهران: نشر نی.
پایا، علی (۱۳۷۵). «جایگاه مفهوم صدق در آرای فوکو»، نامۀ فرهنگ، ش ۲۲.
پین، مایکل (۱۳۸۸). بارت، فوکو، آلتوسر، ترجمۀ پیام یزدانجو، تهران: مرکز.
تایشمن، جنی و گراهام وایت (۱۳۸۶). فلسفۀ اروپایی در عصر نو، ترجمۀ محمدسعید حنایی ‌کاشانی، تهران: مرکز.
جوادی آملی، عبدالله (۱۳۹۲). شریعت در آیینۀ معرفت؛ بررسی و نقد نظریۀ قبض و بسط تئوریک شریعت، قم: مرکز نشر اسراء.
حسین‌زاده، محمد (۱۳۹۰). پژوهش‌های تطبیقی در معرفت‌شناسی معاصر، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام ‌خمینی (ره).
حقیقی، شاهرخ (۱۳۸۷). گذار از مدرنیته؟؛ نیچه، فوکو، لیوتار، دریدا، تهران: آگه.
دباغ، سروش (۱۳۹۲). امر اخلاقی، امر متعالی، تهران: کتاب پارسه.
دریفوس، هربت و پل رابینو (۱۳۸۷). میشل فوکو، فراسوی ساختارگرایی و هرمنوتیک، ترجمۀ حسین بشیریه، تهران: نشر نی.
رورتی، ریچارد (1380). «فوکو و شناخت‌شناسی»، در: فوکو در بوتۀ نقد، ویراستۀ دیوید کازنز هوی، ترجمۀ پیام یزدانجو، تهران: مرکز.
سایمونز، جان (۱۳۹۰). فوکو و امر سیاسی، ترجمۀ کاوه حسین‌زاده، تهران: رخ‌داد نو.
شرت، ایون (۱۳۸۷). فلسفۀ علوم ‌اجتماعی قاره‌ای؛ هرمنوتیک، تبارشناسی و نظریۀ انتقادی از یونان باستان تا قرن بیست‌ و‌ یکم، ترجمۀ هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
شمس، منصور (۱۳۹۲). آشنایی با معرفت‌شناسی، تهران: طرح‌ نو.
فوکو، میشل (۱۳۸۹). تئاتر فلسفه، ترجمۀ نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نشر نی.
فوکو، میشل (۱۳۹۲). ارادۀ به دانستن، ترجمۀ نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نشر نی.
کِهون، لارنس (۱۳۸۸). متن‌های برگزیده از مدرنیسم تا پست‌مدرنیسم، ویراستار فارسی: عبدالکریم رشیدیان، تهران: نشر نی.
گوتینگ، گری (۱۳۹۰). فوکو، ترجمۀ مهدی یوسفی، تهران: افق.
متیوز، اریک (۱۳۹۱). فلسفۀ فرانسه در قرن بیستم، ترجمۀ محسن حکیمی، تهران: ققنوس.
مرکیور، ژوزه (۱۳۸۹). میشل فوکو، ترجمۀ نازی عظیما، تهران: کارنامه.
میلز، سارا (۱۳۸۹). میشل فوکو، ترجمۀ داریوش آشوری، تهران: نشر نی.
هارلند، ریچارد (۱۳۸۸). ابرساختارگرایی؛ فلسفۀ ساختارگرایی و پسا‌ساختارگرایی، ترجمۀ فرزان سجودی، تهران: حوزۀ هنری.
 
Detel, Wolfgang (2005). Foucault and Classical AntIquity; Power, Ethics and Knowledge, translated by David Wigg-Wolf, Cambridge University Press.
Gutting, Gary (2005). Foucault, Cambridge University Press.
Taylor, Dianna (2011). Michel Foucault Key Concepts, Acumen.