نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسنده
دانشیار گروه روابط بین‌الملل در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
چکیده
جهان امروز خصوصاً از نظر حکمرانی اقتصادی قویاً تحت نفوذ اندیشه نئولیبرالیسم قرار دارد و پدیده جهانی شدن هم اساساً با تکیه بر همین مبنای فکری شکل گرفته است. این پدیده از زوایای مختلفی قابل نقد و ارزیابی است. یکی از عمیق‌ترین نقدها بر نئولیبرالیسم را می‌توان از طریق مکتب فرانکفورت ارائه دارد. در این راستا، سؤال اصلی مقاله این است که از منظر مکتب فرانکفورت چه مسائلی را می‌توان برای سرمایه‌داری نئولیبرال در جهان معاصر شناسایی کرد. در این مقاله، استدلال می‌شود که از نگاه مکتب فرانکفورت، مسأله روابط مبتنی بر سلطه و سرکوب در دوره سرمایه‌داری نئولیبرال به اوج رسیده است. این پژوهش حالت نقد و ارزیابی دارد، به این معنی که از یک چشم‌انداز فکری خاص به استخراج مسائل یک نظام فکری دیگر می‌پردازد.
کلیدواژه‌ها
اسلیتر، دن و فرن تونکیس (1386) جامعه بازار: بازار و نظریه اجتماعی مدرن، ترجمه حسین قاضیان، تهران: نشر نی.
آوث‌ویت، ویلیام (1386) هابرماس: معرفی انتقادی، ترجمه لیلا جو افشانی و حسن چاوشیان، تهران: اختران.
بشیریه، حسین (1378) تاریخ اندیشه‌های سیاسی در قرن بیستم: اندیشه‌های مارکسیستی، چاپ دوم، تهران: نشر نی.
کاسیرر، ارنست (1395) فلسفه روشنگری، ترجمه یدالله موقن، چاپ چهارم، تهران: انتشارات نیلوفر.
لینکلیتر، اندرو (1393) «نظریه انتقادی» مارتین گریفیتس، تدوین، نظریه روابط بین‌الملل برای سده بیست و یکم، ترجمه علیرضا طیب، چاپ دوم، تهران: نشر نی.
مشیرزاده، حمیرا (1384) تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل، تهران: سمت.
هابرماس، یورگن (1392) دگرگونی ساختاری حوزه عمومی: کاوشی در باب جامعه بورژوایی، ترجمه جمال محمدی، تهران: آگاه.
***
Amable, Bruno (2011) “Morals and Politics in the Ideology of Neoliberalism” Socio-Economic Review, Vol. 9, No. 1, 3-30.
Becker, Gary S. (1993) Human Capital: A Theoretical and Empirical Analysis with Special Reference to Education, 3rd edn., Chicago, IL: University of Chicago Press.
Brown, Wendy (2005) Edgework: Critical Essays on Knowledge and Politics, Princeton and Oxford: Princeton University Press.
Burnham, Peter (2017) “Neo-liberalism, Crisis and the Contradictions of Depoliticisation” Partecipazione e conflitto, Vol. 10, No. 2, 357-380.
Cox, Robert W. (1981) “Social Forces, States and World Orders: Beyond International Relations Theory” Millennium: Journal of International Studies, Vol. 10, No. 2, 126-155.
Dardot, Pierre and Christian Laval (2013) The New Way of the World: On Neoliberal Society, Translated by Gregory Elliott, London and New York: Verso.
Friedman, Milton (1953) “The Methodology of Positive Economics” Milton Friedman, ed., Essays in Positive Economics, Chicago: University of Chicago Press.
Friedman, Milton (2002) Capitalism and Freedom, 40th Anniversary Edition, Chicago and London: The University of Chicago Press.
Habermas, Jurgen (1971) Toward a Rational Society, London: Heinemann.
Habermas, Jurgen (1979) Communication and the Evolution of Society, Boston, MA: Beacon.
Harvey, David (2005) A Brief History of Neoliberalism, Oxford: Oxford University Press.
Horkheimer, Max (2002, originally published in 1972) Critical Theory: Selected Essays, Matthew J. O'Connell et al., New York: Continuum.
Horkheimer, Max and Theodor W. Adorno (2002) Dialectic of Enlightenment: Philosophical Fragments, Edited by Gunzelin Schmid Noerr, Translated by Edmund Jephcott, Stanford, CA: Stanford University Press.
Jay, Martin (1973) The Dialectical Imagination: A History of the Frankfurt School and the Institute of Social Research, 1923-1950, Boston: Little, Brown.
Jones, Daniel Stedman (2012) Masters of Universe: Hayek, Friedman, and the Birth of Neoliberal Politics, Princeton and Oxford: Princeton University Press.
Klein, Naomi (2007) The Shock Doctrine: The Rise of Disaster Capitalism, New York: Picador.
Letizia, Angelo (July 2013) “Battle for the Enlightenment: Neoliberalism, Critical Theory and the Role of Circumvential Education in Fostering a New Phase of the Enlightenment” Journal for Critical Education Policy Studies (JCEPS), Vol. 11, No. 3, 164-193, Retrieved March 5, 2019, from: www.jceps.com/wp-content/uploads/PDFs/11-3-08.pdf.
Marcuse, Herbert (1964) One-Dimensional Man: Studies in the Ideology of Advanced Industrial Society, London: Routledge & Kegan Paul.
Mariotti, Shannon L. (2016) Adorno and Democracy: The American Years, Lexington, Kentucky: University Press of Kentucky.
Munck, (2005) “Neoliberalism and Politics, and the Politics of Neoliberalism” Alfredo Saad-Filho and Deborah Johnston, eds., Neoliberalism: A Critical Reader, London: Pluto Press.
Prusik, Charles (2018) “Neoliberalism: Critical Theory as Natural-History” Beverley Best, Werner Bonefeld, and Chris O’Kane, eds., The SAGE Handbook of Frankfurt School Critical Theory, Part VIII, London: SAGE Publications Ltd.
Sholte, Jan Aart (2005) “The Sources of Neoliberal Globalization” UNRISD Overarching Concerns Programme Paper, No. 8, Retrieved August 5, 2018, from: www.files.ethz.ch/isn/102686/8.pdf.
Slattery, David et al. (2013) “Neoclassical Economics: Science or Neoliberal Ideology?” European Journal of Economics and Economic Policies: Intervention, Vol. 10, No. 3, 313-326.
)