غرب شناسی بنیادی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مدیریت رسانه پردیس فارابی دانشگاه تهران

2 دانشیار مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی «ره»

چکیده

اسلام­هراسی (Islamophobia) غالباً به «خصومت و دشمنی بی­اساس و غیرمنطقی با مسلمانان و مظاهر اسلامی» تعریف می­شود. برخی محققان اصالت این تعریف خصوصاً قید "بی­اساس و غیرمنطقی" آن را مورد مناقشه قرار داده­اند و با استناد به برخی مبانی نظری و چارچوب­های مفهومی شناخته­شده و دواعی ایدئولوژیک ریشه­دار، آن را خصومتی موجه، منطقی و تبیین­پذیر ارزیابی کرده­اند. جهت شناخت بهتر و بررسی دقیق­تر این مبانی، مراجعه به متون کلاسیک و معاصر متضمن آن اجتناب­ناپذیر می­نماید. این نوشتار در­صدد است تا با بهره­گیری از روش اسنادی در مقام گردآوری اطلاعات و روش تفسیری و تحلیلی برای واکاوی محتوای یافته­ها، یکی از مهم­ترین مبانی نظری اسلام­هراسی، یعنی نظریه یا پارادایم «برخورد تمدن­ها» به­ویژه قرائت­های مشهور و رایج آن یعنی آراء ساموئل هانتینگتون و برنارد لوئیس را به همراه شرح برخی شارحان و نقد منتقدان مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. به ادعای بعضی اندیشمندان، این نظریه در دو دهه اخیر، نحوه برخورد افکار عمومی غرب، خطی­مشی رسانه­های جمعی، سیاست­های دولت­ها و مواضع مقامات کشورهای غربی را در رابطه با اسلام و مسلمانان شکل داده و تئوریزه کرده است.

کلیدواژه‌ها

 
امیری­وحید، مجتبی. 1386. نظریه برخورد تمدن­ها: هانتینگتون و منتقدانش، چاپ هفتم، تهران: وزارت امور خارجه.
بیچرانلو، عبدالله. 1391. بازنمایی ایران و اسلام در هالیوود، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
بیدهام، برایان. 1386. اسلام و غرب، در «نظریه برخورد تمدن­ها: هانتینگتون و منتقدانش»، ترجمه و ویرایش مجتبی امیری­وحید، چاپ هفتم، تهران: وزارت امور خارجه.
روبینشتاین، ریچارد و جارل کروکر. 1386. چالش با هانتینگتون، در «نظریه برخورد تمدن­ها: هانتینگتون و منتقدانش»، ترجمه و ویرایش مجتبی امیری­وحید، چاپ هفتم، تهران: وزارت امور خارجه.
سردارنیا، خلیل­الله. 1390. بررسی و نقد دو پارادایم رقیب در تبیین اسلام­گرایی در خاورمیانه (از دهه 1970 به بعد)، مطالعات خاورمیانه، سال هجدهم، شماره چهارم، 204-177.
سعید، ادوارد. 1382. شرق­شناسی، ترجمه عبدالرحیم گواهی، چاپ سوم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
سعید، ادوارد. 1386. اسلام یک هویت فرهنگی است، در «نظریه برخورد تمدن­ها: هانتینگتون و منتقدانش»، ترجمه و ویرایش مجتبی امیری­وحید، چاپ هفتم، تهران: وزارت امور خارجه.
صالحی­امیری، سیدرضا. 1392. مفاهیم و نظریه­های فرهنگی، چاپ ششم، تهران: ققنوس.
صدری، احمد. 1386. مصاف تمدن­ها: خواب چپ ساموئل هانتینگتون، در «نظریه برخورد تمدن­ها: هانتینگتون و منتقدانش»، ترجمه و ویرایش مجتبی امیری­وحید، چاپ هفتم، تهران: وزارت امور خارجه.
کرک­پاتریک، جین. 1386. ضرورت نوین­سازی: سنت­ها و دگرگونی­ها، در «نظریه برخورد تمدن­ها: هانتینگتون و منتقدانش»، ترجمه و ویرایش مجتبی امیری­وحید، چاپ هفتم، تهران: وزارت امور خارجه.
کلمبوس، تئودور و تانوس ورمیس. 1386. در جستجوی بربرهای جدید، در «نظریه برخورد تمدن­ها: هانتینگتون و منتقدانش»، ترجمه و ویرایش مجتبی امیری­وحید، چاپ هفتم، تهران: وزارت امور خارجه.
لوئیس، برنارد. 1381. خاورمیانه: دو هزار سال تاریخ از ظهور مسیحیت تا امروز، ترجمه حسن کامشاد، تهران: نی.
محبوبانی، کیشور. 1386. خطر انحطاط: غرب از دیگران چه چیزی می­تواند بیاموزد؟، در «نظریه برخورد تمدن­ها: هانتینگتون و منتقدانش»، ترجمه و ویرایش مجتبی امیری­وحید، چاپ هفتم، تهران: وزارت امور خارجه.
ناصری‌طاهری، عبدالله. 1388. مبانی و ریشه­های تاریخی اسلام­هراسی غرب، مطالعات تاریخ اسلام، سال اول، شماره دوم، 136-122.
نصر، سیدحسین. 1386. برخورد تمدن­ها و سازندگی آینده بشر، در «نظریه برخورد تمدن­ها: هانتینگتون و منتقدانش»، ترجمه و ویرایش مجتبی امیری­وحید، چاپ هفتم، تهران: وزارت امور خارجه.
هانتینگتون، ساموئل. 1386. برخورد تمدن­ها؟، در «نظریه برخورد تمدن­ها: هانتینگتون و منتقدانش»، ترجمه و ویرایش مجتبی امیری­وحید، چاپ هفتم، تهران: وزارت امور خارجه.
 Abrahamian, Ervand. 2003. "The Us Media, Huntington and September 11." Third World Quarterly, vol. 24, no. 3, pp. 529-544.
Afshar, Haleh et al. 2005. "Feminisms, Islamophobia and Identities." Political Studies, vol. 53, no. 2, pp. 262-283.
Ahmad, Fauzia. 2006. "British Muslim Perceptions and Opinions on News Coverage of September 11." Journal of Ethnic and Migration Studies, vol. 32, no. 6, pp. 961-982.
Ali, Yaser. 2012. "Shariah and Citizenship—How Islamophobia Is Creating a Second-Class Citizenry in America." California Law Review, pp. 1027-1068.
Faimau, Gabriel (a). 2015. "The Conflictual Model of Analysis in Studies on the Media Representation of Islam and Muslims: A Critical Review." Sociology Compass, vol. 9, no. 5, pp. 321-335.
--- (b). 2015. "Teaching & Learning Guide for ‘the Conflictual Model of Analysis in Studies on the Media Representation of Islam and Muslims: A Critical Review’." Sociology Compass, vol. 9, no. 7, pp. 630-637.
Halliday, Fred. 1999. "Islamophobia reconsidered."
Marranci, Gabriele. 2004. "Multiculturalism, Islam and the Clash of Civilisations Theory: Rethinking Islamophobia." Culture and Religion, vol. 5, no. 1, pp. 105-117.
Poynting, Scott and Victoria Mason. 2007. "The Resistible Rise of Islamophobia Anti-Muslim Racism in the Uk and Australia before 11 September 2001." Journal of Sociology, vol. 43, no. 1, pp. 61-86.
Saeed, Amir. 2007. "Media, Racism and Islamophobia: The Representation of Islam and Muslims in the Media." Sociology Compass, vol. 1, no. 2, pp. 443-462.
Semati, Mehdi. 2010. "Islamophobia, Culture and Race in the Age of Empire." Cultural Studies, vol. 24, no. 2, pp. 256-275.
Stein, Arlene and Zakia Salime. 2015. "Manufacturing Islamophobia: Rightwing Pseudo-Documentaries and the Paranoid Style." Journal of Communication Inquiry, p. 0196859915569385