غرب شناسی بنیادی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای جامعه‌شناسی دانشگاه تهران

2 استادیار پژوهشکده غرب شناسی و علم پژوهی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

برداشت هگلی از تفکر مارکس یک تقریر شایع و متداول در علوم انسانی است و اشتراک ایشان در استفاده از روش دیالکتیکی، دلیل اصلی این مدعا دانسته می­شود. بدون نفی تأثیرپذیری مارکس از هگل، توجه به فلسفه کانت، ما را به تقریری دیگر از اندیشه مارکس رهنمون می­شود که به مراتب از تفکر هگل دور خواهد بود. اگر بتوان روش مارکس را با تسامح دیالکتیکی خواند، این روش با دیالکتیک هگل، علاوه بر جایگاه وارونه آگاهی و ماده، تفاوت عمده دیگری نیز دارد؛ دیالکتیک هگل از سه ضرب تشکیل می­شود که ضرب سوم از جمع تضاد میان ضرب اول و دوم بیرون می­آید، اما دیالکتیک مارکس همچون دیالکتیک کانت دوضربی و اصطلاحا «منفی» است، زیرا وضعیت پس از انقلاب، به ویژه وضعیت بی­طبقه، حاصل جمع مراحل پیشینی جوامع نیست و تفاوتی بنیادین و کیفی با صورت زندگی گذشته انسان دارد. علاوه بر این، همان­طور که نقد در اندیشه کانت به معنای بررسی شرایط پیشینی تحقق امور است، مارکس نیز در نقد اقتصاد سیاسی به دنبال یافتن شرایط پیشینی تحقق وضعیت بی­طبقه است و تصویر روشنی را از وضعیت بی­طبقه ارائه نمی­دهد. با این نگاه وضعیت بی­طبقه در اندیشه مارکس، به مثابه ایده تنظیمی کانت درخواهد آمد.

کلیدواژه‌ها

1-                 آرون، ریمون، 1364، م‍راح‍ل اس‍اس‍ی س‍ی‍ر ان‍دی‍ش‍ه در ج‍ام‍ع‍ه­ش‍ن‍اس‍ی، ت‍رج‍م‍ه ب‍اق‍ر پ‍ره‍ام، ت‍ه‍ران: انتشارات ام‍ی‍رک‍ب‍ی‍ر.
2-                 باتومور، تامس برتون، 1387، مقدمه کتاب گزیده نوشته­های مارکس، ترجمه پرویز بابایی، تهران: انتشارات نگاه
3-                 باسکار، روی (باتومور و همکاران)، 1392، فرهنگ علوم اجتماعی قرن بیستم، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نشر نی
4-                 داوری اردکانی، رضا، 1359، فلسفه چیست، تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
5-                 راکمور، تام، 1397، کارل مارکس: سرمایه، ترجمه محمد هدایتی، تهران:  نشر زندگی روزانه
6-                 طباطبایی، سیدجواد، درسگفتارهای پدیدارشناسی روح، جلسه دوم
7-                 فولکیه، پل، 1362، دیالکتیک، ترجمه مصطفی رحیمی، تهران: انتشارات آگاه.
8-                 کاپلستون، فردریک چارلز، 1373، تاریخ فلسفه (جلد ششم)، ترجمه اسماعیل سعادت و منوچهر بزرگمهر، تهران: نشر علمی و فرهنگی.
9-                 کاپلستون، فردریک چارلز، 1367، تاریخ فلسفه (جلد هفتم)، ترجمه داریوش آشوری، تهران: نشر علمی و فرهنگی.
10-             کانت، ایمانوئل، 1362، سنجش خرد ناب، ترجمه میرشمس‌الدین ادیب سلطانی، ویراست دوم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
11-             کرایب، یان، 1389، نظریه اجتماعی کلاسیک، ترجمه شهناز مسمی پرست، تهران: انتشارات آگه.
12-             کرش، کارل، 1382، مارکسیسم و فلسفه، ترجمه حمید وارسته،  تهران: نشر دات
13-             گادامر، هانس گیورگ، 1394، دیالکتیک هگل، ترجمه پگاه مصلح، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
14-             لون، ایرو (باتومور و همکاران)، 1392، فرهنگ علوم اجتماعی قرن بیستم، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نشر نی
15-             لوویت، کارل، 1396، معنا در تاریخ، ترجمه سعید حاجی ناصری و زانیار ابراهیمی، تهران: نشر علمی و فرهنگی.
16-             مارکس، کارل و انگس، فردریش، 1379 ، مانیفست کمونیست، ترجمه محمود عبادیان و حسن مرتضوی، تهران: نشر آگه.
17-             مارکس، کارل، 1387، گزیده نوشته­های کارل مارکس در جامعه­شناسی و فلسفه اجتماعی، ترجمه پرویز بابایی، تهران: انتشارات نگاه.
18-             مارکس، کارل، 1394، سرمایه، ترجمه حسن مرتضوی، تهران: نشر لاهیتا.
19-             مارکوزه، هربرت، 1377، مقاله کارل پوپر و مسأله قوانین تاریخی، ترجمه مارد فرهادپور، مجله ازغنون، شماره 13
20-             میلز، سی.رایت، 1396، مارکسیست‌ها، ترجمه خشایار دیهیمی، تهران: فرهنگ نشر نو.
21-             وایت­بک، لوییس، 1390، تاریخ فلسفه راتلج، جلد 6، ترجمه حسن مرتضوی، تهران: نشر چشمه
22-             وود، آلن، 1387، کارل مارکس، ترجمه شهناز مشمی­پرست، تهران: انتشارات ققنوس.
23-             هگل، گئورک ویلهلم فردریش، 1379، عقل در تاریخ، ترجمه حمید عنایت، تهران: انتشارات شفیعی.
24-             هگل، گئورک ویلهلم فردریش، 1382، پدیدارشناسی جان، ترجمه باقر پرهام، تهران: نشر کندوکاو.
25-             هگل، گئورک ویلهلم فردریش، 1387، مقدمه­های هگل بر پدیدارشناسی روح و زیباشناسی، ترجمه محمود عبادیان، تهران: نشر علم.
26-             یاسپرس، کارل، 1372، کانت، ترجمه میرعبدالحسین نقیب‌زاده، تهران: نشر طهوری.
27-               Althusser, L., Balibar, E., & Brewster, B. (1970). Reading capital (Vol. 19). London: Nlb.
28-                Benton, Ted, (1977), Philosophical Foundations of the Three Sociologies, Routledge and Kegan Paul
29-               Kant, I., & Schneewind, J. B. (2002). Groundwork for the Metaphysics of Morals. Yale University Press.
30-               Marx, K & Engels, F. (1953), Selected Correspondence, Moscow: Foreign Languages Publishing House
31-               Marx, K., & Engels, F. (1975). Marx & Engels Collected Works Vol 3: Marx and Engels: 1843-1844. Lawrence & Wishart.