غرب شناسی بنیادی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه فلسفه دانشگاه تهران

چکیده

در فرایند اجتماعی و ذهنی پیدایش آنچه برخی پژوهشگران «مدرنیته‌ها» نامیده‌اند، مفهوم «سنّت» به مفهومی کانونی، اساسی و گریزناپذیر تبدیل شده است. برای مثال، دوگانگی سنّت و مدرنیته در مطالعات مربوط به خاورمیانه از سال ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ به کار گرفته شد و به نحو وسیعی در تفسیر پدیده ­های اجتماعی و تاریخی کشورهای این منطقه مورد استفاده قرار گرفت. عناوینی مانند «اسلام بین سنّت و مدرنیته»، در بسیاری از آثار منتشره در حوزه مدرنیته به کار گرفته شده است. این دو اصطلاح معمولاً به نحوی استعاره­ای به کار گرفته شده­ اند: جهان مدرن همان جهان مشاهده­ کننده و نقاد بوده است و جهان سنّت، جهان مشاهده شده و منفعل. علاوه بر این و بدتر از آن، رابطه فرهنگی بین سنّت و مدرنیته در درون تئوری­های مدرنیزاسیون قرار داده شده است: سنّت واقعیت جوامع غیرغربی دانسته شده است و مدرنیته به واقعیت جهان غرب اطلاق شده است.این مقاله،در مقابل، تلاش کرده است تا در گام نخست تمایزی قائل شود بین فرآیند نوسازی سنّت (تجدد یا جدید سازی سنّت) و فرآورده یا حاصل این جدید سازی (مدرنیته) تا از طریق آن ضمن تردید افکندن بر اعتبار معادل تجدد برای مدرنیته و به کار گرفتن معنای لغوی آن (جدید سازی- نوبازسازی) راهی به فراسوی دوگانه رایج و شناخته شده مباحث مرتبط با سنّت و مدرنیته بگشاید و پروژه تجدد سنّت را به‌مثابه بصیرتی جانشین معرفی کند.

کلیدواژه‌ها

منابع
 
 
بهنام، جمشید. (۱۳۷۹) «نگاهى دوباره بر مسئله تجدّد» مجله ایران نامه، سال 18 شماره 2. صص ۲۷-۴۲.
نصر، سید حسین. (1382). «مروری بر اندیشه های دین پژوهی فریتیوف شوآن (آنچه در ادین گوناگون مشترک است) »، ترجمه شهاب الدین عباسی، اخبار ادیان، شماره 1. صص۳۲-۳۷.
نصر، سید حسین. (1385). «تجدد دین را تضعیف کرده است»، بازتاب اندیشه، شماره 77. صص ۵۳-۵۷.
نصر، سید حسین. (1387). «سنت گرایی علیه بنیاد گرایی»، بازتاب اندیشه، شماره 96.صص ۲۳-۳۱.
Afary, Janet and Kevin B. Anderson. (2005). Foucault, Gender, and the Iranian Revolution: The Seductions of Islamism. Chicago: University of Chicago Press.
Ahmed, Akbar S. (1992) Postmodernism and Islam: Predicament and Promise. London and New York: Routledge.
Alam, Javeed. (1999). India: Living with Modernity. Delhi: Oxford University Press.
Arnason, Johann P.The Future that Failed. Origins and Destinies of the Soviet Model London: Routledge, 1993.
Arnason. Johann P. (1993) The Future that Failed. Origins and Destinies of the Soviet Model. New York: Routledge.
Berman, Marshall. (1992). “Why Modernism Still Matters” in Scott Lash & Jonathan Friedman, Modernity and Identity. Blackwell, 1992.
Delanty, Gerard. (1997). “Habermas and Occidental. Rationalism: The Politics of Identity, Social. Learning, and the Cultural Limits of Moral Universalism.” Sociological Theory, Vol. 15, No. 1: 30-59.
Dussel, Enrique. (2000)“Europe, Modernity, and Eurocentrism,”.In: Nepantla. Views from South (Duke University)I, 3, pp. 465-478.
Eisenstadt, Shmuel N. and Schluchter, Wolfgang. (1998) “Introduction: Paths to early modernities - a comparative view”, in Shmuel N. Eisenstadt and Wolfgang Schluchter (Eds) Early Modernities, special issue of Daedalus 127(3): 1-18.
Gadamer, Hans-Georg. (2004) Truth and Method, trans. Joel Weinsheimer and Donald Marshall, New York: Continuum.
Gieben (eds.) The Formation of Modernity. Cambridge: Polity Press.
Habermas, jurgen. (1987).The Philosophical Discourse of Modernity. Cambridge Mass: MIT Press.
Habermas. Jurgen. (1983) “Modernity - An Incomplete Project,” in The Anti-Aesthetic: Essays On Post-Modern Culture, edited by Foster, H., Port Townsend, Washington.
Hall, Stuart. (1992).“The West and the Rest: Discourse and Power.” In Hall, Stuart, and Bram.
Heller, Agnes, and Frenc Feher. (1991). The Postmodern Political Condition. Cambridge: Polity Press.
Linkenbach, Antje. (2000). “Anthropology of Modernity: Projects and Contexts.” Thesis Eleven, Vol. 61, No. 1: 41-63.
Mesbahian, H. (2012). The Man of Desires and Name of God as the Otherwise than Being: God’s Subjectivity and Subjectivity as “other-in-the-Self” versus Human Subjectivity. Jostarha-ye Falsafeh-ye Din (Philosophy of Religion Studies), 1(1), 119-134.
Mesbahian, H. (2019). Reinventing the Self: A Philosophical Encounter with the Historiography of Cultural Identity. Historical Perspective & Historiography, 29(23), 255-274.
Mesbahian, H. (2020). Habermas and the Other of Occidental Rationality: The Dichotomous Logic of Exclusive Inclusion. Falsafeh (The Iranian Journal of Philosophy), University of Tehran, 47(2), 145-165.
Mesbahian, H., & Norris, T. (2017). Dieter Misgeld: A philosopher’s journey from hermeneutics to emancipatory politics: Springer.
Misgeld, D., Norris, T., & Mesbahian, H. (2010). A philosopher's journey from hermeneutics to emancipatory politics. Philosophical Inquiry in Education, 19(2), 86-97.
Mestrovic, Stjepan and Giddens, Anthony. (1998): The Last Modernist. London and New York: Routledge.
Sayyid. Bobby S. (1997) Eurocentrism and the Emergence of Islamism. London and New York: Zed Books.
Schmidt, Volker H. (2006). “Multiple Modernities or Varieties of Modernity?” Current Sociology. Vol 54(1): 77-97.
Shayegan, Daryush. (1992).Cultural Schizophrenia: Islamic Societies Confronting the West, trans. John Howe London.
Taylor, Charles. (2001). “Two Theories of Modernity” The International Scope: Volume 3.Issue 5, available online at: http://www.socialcapital-foundation.org/journal/volume%202001/ issue%205/pdf/Taylor_text, pdf.
Touraine, Alain. (1995) Critique of Modernity. Cambridge: Blackwell, 1995.
Wagner, Peter (1999).“The Resistance that Modernity Constantly Provokes: Europe, America and Social Theory,” Thesis Eleven 58.
Wittrock, Björn (2000).”Modernity: One, None, or Many? European Origins and Modernity as a Global Condition,” Daedalus129,: 31-60.