نوع مقاله : مقاله ترویجی
نویسنده
دانشگاه یزد، دانشکده علوم اجتماعی
چکیده
فلسطین باستان و چین باستان دو منطقه‌ای بودند که در آنها دو دین به لحاظ تاریخی مؤثر، ظهور یافتند: در یکی آیین یهودیت و در دیگری آیین کنفوسیوس. در این دو آیین، دو تصویر از خدا و دو الگوی رابطة انسان با خدا وجود دارد که به عنوان یکی از عوامل مؤثر بر مسیرهای متفاوت تاریخی دو تمدن فلسطین باستان و چین عمل کردند: در چین تصور از خداوند به صورت «روح آسمان» و در یهودیت باستان به صورت «پدر آسمان» ظهور یافت. ماکس وبر که مطالعات تطبیقی گسترده‌ای درباره ادیان جهانی داشته، هر چند از «استقلال نسبی» ایده‌های مذهبی سخن می‌گوید اما شکل‌گیری این دو تصویر از خدا را بی‌تأثیر از ساختارهای اقتصادی و سیاسی این دو تمدن نمی‌داند. در این نوشتار قصد داریم تحلیل وی از زمینه‌های سیاسی و تاریخی این دو تمدن و نقش این عوامل در شکل‌گیری دو تصویر از خداوند و شکل‌گیری دو نوع پیامبری در این دو تمدن را ارائه نماییم. در این میان، نقش پیامبران بنی‌اسرائیل و آموزه‌های آنها در ایجاد تصویری شخصی از خداوند به عنوان «پدر آسمان» و نقش ادیبان و آیین کنفوسیوس در چین در ایجاد تصویری غیرشخصی از خداوند به عنوان «روح آسمان» را در کانون توجه قرار می‌دهیم.
کلیدواژه‌ها
- بندیکس، راینهارد (1382الف). «جامعه و دین در چین»، در سیمای فکری ماکس وبر، ترجمه محمود رامبد، تهران: انتشارات هرمس
- بندیکس، راینهارد (1382ب). «جامعه و دین در فلسطین باستان»، در سیمای فکری ماکس وبر، ترجمه محمود رامبد، تهران: انتشارات هرمس
- بندیکس، راینهارد (1382ج). «جامعهشناسی دین از دیدگاه وبر»، در سیمای فکری ماکس وبر، ترجمه محمود رامبد، تهران: انتشارات هرمس
- پارسونز، تالکوت (1379). «ساختهای منطقی جامعهشناسی دین ماکس وبر»، در عقلانیت و آزادی: مقالاتی از ماکس وبر و درباره ماکس وبر، ترجمه ید ا... موقن و احمد تدین، تهران: انتشارات هرمس
- صدری، احمد (1386). جامعهشناسی روشنفکران ماکس وبر، ترجمه حسن آبنیکی، تهران: انتشارات کویر
- قانعیراد، محمدامین (1397). اخلاقیات شعوبی و روحیه علمی؛ روایتی تاریخی از رشد و افول علم تجربی در ایرانِ قرون سوم تا پنجم هجری، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
- وبر، ماکس (1382الف). «ادیبان چینی» در دین، قدرت، جامعه، ترجمه احمد تدین، تهران: انتشارت هرمس
- وبر، ماکس (1382ب). «روانشناسی اجتماعی دینهای جهانی» در دین، قدرت، جامعه، ترجمه احمد تدین، تهران: انتشارت هرمس
- وبر، ماکس (1382ج). اخلاق پروتستان و روح سرمایهداری، ترجمه عبدالکریم رشیدیان و پریسا منوچهری کاشانی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی
- Weber, max (1964). The Sociology of Religion, Boston: Beacon Press
- Weber, max (1968). The Religion of China: Confucianism and Taoism, New York: Free Press
)