غرب شناسی بنیادی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار جامعه شناسی سیاسی در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

10.30465/os.2025.50601.2012

چکیده

«امر مدرن» مفهومی بسیط و در عین حال بنیادین است که شناخت تحول و تکوین آن میتواند امکان شناخت عمیق از ماهیت تمدن نوپدید غربی را فراهم کند. بنا بر رهیافت نظری این نوشتار امر مدرن را باید به مثابه پدیده ای گشتالتی در نظر گرفت. از این جهت نوشتار حاضر میکوشد تا با بهره‌گیری از رهیافت گشتالتی فرایند دگردیسی در «امر مدرن» را توضیح دهد و نشان دهد که چگونه امر مدرن در بستر تمدن نوپدید غربی دستخوش نوعی دگردیسی ریختاری شده و به تبع آن سوژۀ مدرن ادراک متفاوتی از مدرنیته پیدا کرده است. بدین منظور به ارائۀ سنخ‌شناسی و دوره‌شناسی از امر مدرن خواهیم پرداخت که بر پایه سنخ‌شناسی میتوان امر مدرن را مشتمل بر سه‌گانۀ مدرنیته، مدرنیسم و مدرنیزاسیون و بر پایه دوره‌شناسی مشتمل بر سه دوره متقدم، میانی و متاخر دانست. در این مقاله نشان خواهیم داد که چگونه امر مدرن در دوره متاخر خود به پیدایش شکلی جدیدی از تمدن غربی انجامیده است که در آن شاهد تولد جامعۀ خطر و اهمیت فزایندۀ بازاندیشگی اجتماعی هستیم.

کلیدواژه‌ها

منابع
انصاری، نورالحسن (1364)، اقبال و جهان­بینی او؛ در اثری با عنوان: شناخت اقبال؛ مجموعه مقالات کنگره جهانی بزرگداشت علامه اقبال لاهوری. به کوشش غلامرضا ستوده. تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
برمن، مارشال (1379) تجربه مدرنیته: هر آنچه سخت است و استوار دود می­شود و به هوا می­رود، ترجمه مراد فرهادپور.تهران: نشر طرح‌نو.
بک (1395)، جامعه‌شناسی کار: (دنیای شگفت‌انگیز کار در مدرنیته بازاراندیشانه). ترجمه آیت نباتی‌حصارلو و سعید صادقی‌جقه. تهران: نشر جامعه شناسان.
بک، اولریش (1397)، جامعۀ خطر، ترجمۀ رضا فاضل و مهدی فرهمندنژاد. تهران: نشر ثالث.
بک، اولریش (1402)، بازآفرینی سیاست: به سوی نظریه­ای از مدرنیتۀ بازاندیشانه؛ مدرنیته بازاندیشانه: سیاست، سنت و زیبایی­شناسی در نظم اجتماعی مدرن. ترجمه سلمان صادقی زاده. تهران: نشر ثالث.
بک، اولریش، آنتونی گیدنز و اسکات لش (1402). مدرنیته بازاندیشانه: سیاست، سنت و زیبایی­شناسی در نظم اجتماعی مدرن. ترجمه سلمان صادقی زاده. تهران: نشر ثالث.
تورن، آلن (1396)، پارادایم جدید، ترجمۀ سلمان صادقی­زاده. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
تورن، آلن (1398)، برابری و تفاوت: آیا می­توانیم با هم زندگی کنیم؟، ترجمۀ سلمان صادقی­زاده. تهران: نشر ثالث.
تورن، آلن (1399)، دموکراسی چیست؟، ترجمۀ سلمان صادقی­زاده، تهران: نشر ثالث.
تورن، آلن (1400)، بازگشت کنشگر: نظریه اجتماعی در جامعه پساصنعتی. ترجمۀ سلمان صادقی زاده. نشر ثالث.
ریتزر، جرج (1374)، نظریۀ جامعه­شناسی در دوران معاصر، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: نشر علمی.
صادقی­زاده، سلمان (1399)، جامعه­شناسی گذار به سیاست سوژه در عصر جهانی­شدن؛ با نگاهی کوتاه به وضعیت ایران. فصلنامۀ جامعه­پژوهی فرهنگی، سال یازدهم. شمارۀ چهارم. زمستان 1399. 87-105.
صادقی­زاده، سلمان (1402)، مدرنیته بحران­زده؛ تضعیف فزاینده مدرنیته در سایه تقویت روزافزون مدرنیسم؛ مدرنیته بازاندیشانه: سیاست، سنت و زیبایی­شناسی در نظم اجتماعی مدرن. ترجمه سلمان صادقی زاده. تهران: نشر ثالث.
کاستلز، مانوئل ‌(1394). شبکه های خشم و امید: جنبشهای اجتماعی در عصر اینترنت. ترجمۀ مجتبی قلی پور. تهران: نشر مرکز.
گیدنز، آنتونی (1378). تجدد و تشخص، ترجمۀ ناصر موفقیان. تهران: نشر نی.
گیدنز، آنتونی (1392). پیامدهای مدرنیت، ترجمۀ محسن ثلاثی. تهران: نشر مرکز.
لش، اسکات (1383)، جامعه­شناسی پست­مدرنیسم. ترجمۀ حسن چاوشیان. تهران: نشر مرکز. 
لش، اسکات (1402)، بازاندیشگی و دوگانگی هایش؛ مدرنیته بازاندیشانه: سیاست، سنت و زیبایی­شناسی در نظم اجتماعی مدرن. ترجمه سلمان صادقی زاده. تهران: نشر ثالث.
مارکس، کارل و انگلس، فردریک (1379)، مانیفست کمونیست،ترجمه حسن مرتضوی. تهران: آگاه.
مظفری، علیرضا، عبداله طلوعی آذر و ناصر فرمانی (1396)، بررسی غزل های حافظ از منظر روانشناسی گشتالت. پژوهش های زبانشناختی در زبان های خارجی، دورة 6، شمارة 1، بهار و تابستان 1395 ، 5 – 29.
معتمد دزفولی، فرامرز (1387)، کویر: تجربه مدرنیته ایرانی؛ تفسیر و بازخوانی کویر دکتر علی شریعتی. تهران: شرکت انتشارات قلم.
وبر، ماکس (1399)، اخلاق پروتستانی و روح سرمایه داری، ترجمه عبدالکریم رشیدیان و پریسا منوچهری کاشانی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
 
Beck, Ulrich (1996) The Reinvention of Politics. Rethinking Modernity in the Global Social Order. Cambridge: Polity Press.
Beck, Ulrich (1992) Risk Society: Towards a New Modernity. London: Sage
Bauman, Z. (1991), Modernity and Ambivalence, Cambridge: Polity.
Ellis, Willis. D. (1938). A Source Book of Gestalt Psychology. London: Routledge publication.  
Inglehart, R. (2018). Cultural Evolution: People's Motivations are Changing, and Reshaping the World. Cambridge: Cambridge University Press.
Beck, Ulrich; Bonss, Wolfgang; Lau, Christoph (2003). "The Theory of Reflexive Modernization: Problematic, Hypotheses and Research Programme". Theory, Culture & Society. 20 (2): 1–33.
He, Chuanqi (2012). Modernization Science: The Principles and Methods of National Advancement. Berlin: Springer.
Delanty, Gerard (2011). "Modernity". In Ritzer, George; Ryan, J. Michael (eds.). The Concise Encyclopedia of Sociology. Chichester, England: Wiley-Blackwell.
Touraine, A. (1971). The Post-Industrial Society. Tomorrow's Social History: Classes, Conflicts and Culture in the Programmed Society. New York: Random House.
Yussen, S.R., Santrock, J.W. (1982). Child Development. Dubuque: Wm. C. Brown publisher.