نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار علوم سیاسی- دانشکده ادبیات و علوم انسانی - دانشگاه بیرجند- بیرجند- ایران
2 دانشجوی دکتری علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
چکیده
جهل دارای دو جنبه آگاهانه و غیرآگاهانه است. یعنی افراد تصور می‌کنند که نسبت به موضوعی آگاهی دارند و درست هم عمل می‌کنند، در حالی‌که این‌گونه نیست. یعنی نظام سیاسی از روی آگاهی، جهل را ترویج می‌کند که متعاقب آن سیاسی شدن جهل به وقوع می‌پیوندد. هدف این پژوهش، بررسی فرآیند سیاسی شدن جهل و نقش نظام‌های سیاسی در تولید و توزیع آن به‌عنوان ابزاری برای تثبیت سلطه است. سؤال پژوهش این است که چگونه نظام‌های سیاسی از طریق بازتوزیع امر محسوس، جهل را در جامعه تزریق و کانالیزه می‌کنند و این فرآیند چه تأثیری بر جایگاه سوژه‌های آگاه و ناآگاه دارد؟ فرضیه آن است که نظام‌های سیاسی با پنهان‌سازی امور ناپنهان و استفاده از مکانیزم‌های جهل‌ساز مانند سانسور، پروپاگاندا و نظام آموزشی، جهل را به‌صورت سیستماتیک در جامعه نهادینه می‌کنند و افراد شایسته و آگاه را به حاشیه می‌رانند و سوژه‌های همسو با گفتمان جهل را به کارگزاران قدرت تبدیل می‌نمایند. نوشتار حاضر با تکیه بر چارچوب نظری ژاک رانسیر، به‌ویژه مفاهیم «توزیع امر محسوس»، «نظم پلیسی» و «استتیک»، آن‌هم به شیوه توصیفی و تحلیلی استدلال می‌کند که جهل نه غیاب تصادفی دانش، بلکه محصولی سیاسی است که از طریق تنظیم ادراک جمعی تولید می‌شود.
کلیدواژه‌ها
- افلاطون(1401). جمهور. ترجمه فواد روحانی، تهران: انتشارات علمی – فرهنگی.
- برونوفسکی، جیکوب؛ مازلیش، بروس(1383). سنت روشنفکری در غرب؛ از لئوناردو تا هگل. تهران: نشر آگه.
- بوشه، راجر(1401). نظریههای جباریت: از افلاطون تا آرنت، ترجمه فریدون مجلسی، تهران: نشر مروارید.
- پاتوچکا، یان(1399). سقراط: آگاهی از جهل. ترجمه محمود عبادیان، تهران: هرمس.
- تاجیک، محمدرضا؛ رضاییپناه، امیر(1395). مبانی نقد و بازاندیشی جامعه شناسی سیاسی در اندیشه ژاک رانسیر (اجتماعی در عصر پساجهانی شدن)، پژوهشنامه علوم سیاسی، 11(2)، صص 118-87.
- تاجیک، محمدرضا؛ سیاوشپورین، مهشین(1400). اندیشه نااندیشیده حوزه سیاست؛ واکاوی بنیان های روش استتیکی ژاک رانسیر، فصلنامه رهیافتهای سیاسی – بین المللی، 12(3)، صص 62-33.
- تورن، آلن(1400). بازگشت کنشگر، ترجمه سلمان صادقیزاده، تهران: نشر ثالث.
- راسنیر، ژاک(1393الف). استتیک و ناخرسندی هایش، ترجمه فرهاد اکبرزاده، تهران: امید صبا.
- رانسیر، ژاک (۱۳۹۳ب)، ناخودآگاه استتیک، ترجمه مجید نظری، تهران: ناهید.
- رانسیر، ژاک(1392). سیاست و استتیک و رژیم های هنری، مترجم: اشکان صالحی، تهران: بنگاه.
- رانسیر، ژاک(1400). تماشاگر رهایی یافته، ترجمه اشکان صالحی، تهران: نشر نی.
- رانسیر، ژاک(1400). نفرت از دموکراسی. ترجمه محمدرضا شیخی محمدی، تهران: گام نو.
- رانسیر، ژاک(1400). سیاست و زیبایی شناسی، ترجمه اشکان صالحی، تهران: نشر نی.
- رانسیر، ژاک(1403). استاد نادان. مترجم: آرام قریب، تهران: نشر شیرازه.
- رانسیر، ژاک(1403). دوران مدرن: هنر، زمان، سیاست، مترجم: اشکان صالحی، تهران: بیگاه.
- محمدیاری، معصومه؛ توحیدفام، محمد(1397). رانسیر و بازپیکربندی توزیع امر محسوس در سیاست و زیبایی شناسی، پژوهشنامه علوم سیاسی، 13(2)، صص 86-65.
- میلر، پیتر(1401). سوژه، استیلا و قدرت، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نشر نی.
- واربرتون، نایجل(1382). آثار کلاسیک فلسفه، ترجمه مسعود علیا، تهران: انتشارات ققنوس.
- Allcott, H., & Gentzkow, M. (2017). Social media and fake news in the 2016 election. Journal of economic perspectives, 31(2), 211-236.
- Banović-Markovska, A. (2012). From Totalitarian to Transcultural Public Awareness. Блесок-литература и други уметности, (85).
- Bennett, S. E. (1988). " Know-Nothings" Revisited: The Meaning of Political Ignorance Today. Social Science Quarterly, 69(2), 476.
- Corner, P. (Ed.). (2009). Popular opinion in totalitarian regimes: Fascism, Nazism, Communism. Oxford University Press.
- Ferris, D. (2009). Politics after aesthetics: Disagreeing with Ranciere. parallax, 15(3), 37-49.
- Gentile, E. (2013). Total and totalitarian ideologies. Oxford Handbook of Political Ideologies, 56-72.
- Gündoğdu, A. (2017). Disagreeing with Rancière: Speech, violence, and the ambiguous subjects of politics. Polity, 49(2), 188-219.
- Iacob, B. C., & Tismaneanu, V. (2019). Ideological storms: Intellectuals, dictators, and the totalitarian temptation.
- Logue, J. (2013). The politics of unknowing and the virtues of ignorance: Toward a pedagogy of epistemic vulnerability. Philosophy of Education, 1(1), 53-62.
- McClain, C., Vogels, E. A., Perrin, A., Sechopoulos, S., & Rainie, L. (2021). The internet and the pandemic. Pew Research Center, 1.
- McClure, K. M. (2003). Disconnections, Connections, and Questions: Reflections on Jacques Rancière's" Ten Theses on Politics". Theory & Event, 6(4).
- Paić, Ž. (2022). Ideology, Terror, Control: Does Totalitarianism Have a Prospect for the Future? In The Return of Totalitarianism: Ideology, Terror, and Total Control (pp. 145-196). Cham: Springer International Publishing.
- Rabinbach, A. (2016). Public Intellectuals and Totalitarianism: A Century's Debate. In Intellectuals and their Publics (pp. 107-138). Routledge.
- Rancière, J. (2011). The thinking of dissensus: politics and aesthetics. Reading Rancière, 1.
- Rancière, J., Guénoun, S., Kavanagh, J. H., & Lapidus, R. (2000). Jacques Ranciere: Literature, politics, aesthetics: Approaches to democratic disagreement. SubStance, 29(2), 3-24.
- Rancière, Jacques. Disagreement: Politics and philosophy. U of Minnesota Press, 1999.
- Rustin, M. (2016). The totalitarian unconscious. In Psychoanalysis in the Age of Totalitarianism (pp. 221-238). Routledge.
- Silva Jr, P., & Siscoe, R. W. (2024). Ignorance and awareness. Noûs, 58(1), 225-243.
- Somin, I. (2006). Knowledge about ignorance: new directions in the study of political information. Critical Review, 18(1-3), 255-278.
- Somin, I. (2014). Why political ignorance undermines the wisdom of the many. Critical Review, 26(1-2), 151-169.
- Sviličić, N., & Maldini, P. (2014). Political myths and totalitarianism: An anthropological analysis of their causal interrelationship. Collegium antropologicum, 38(2), 725-738.
- Vainshtein, G. (1994). Totalitarian public consciousness in a post-totalitarian society: The Russian case in the general context of post-communist developments. Communist and Post-Communist Studies, 27(3), 247-259.
- Witness, G. (2023). Standing firm: The land and environmental defenders on the frontlines of the climate crisis.
)