غرب شناسی بنیادی

فلسفه و مفهوم شکست در راویت داوری: فلسفه شکست یا شکست فلسفی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه لرستان

2 استاد پژوهشکده علوم اجتماعی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تهران ایران

10.30465/os.2025.52462.2056
چکیده
رضا داوری با نگاهی خاص، مفهوم «شکست» را در بستر تاریخی، فلسفی و وجودی اندیشه ایرانی بررسی می‌کند. این مقاله با رویکرد نظریه انتقادی اجتماعی، به تحلیل انتقادی این مفهوم در دستگاه فکری داوری می‌پردازد و نسبت آن را با مفاهیمی چون «عصر فروبستگی»، «فیلسوف بازنده» و «نامه‌خوانده‌نشدن آثار» واکاوی می‌کند. ابتدا زمینه تاریخی معاصر ایران، از جمله بحران هویت، گسست سنت و مواجهه با غرب، به‌منزله بستر شکل‌گیری احساس شکست تحلیل می‌شود. سپس خوانش داوری از شکست به‌مثابه تجربه‌ای چندلایه در ساحت فرهنگی، تاریخی و وجودی جامعه ایرانی، تفسیر می‌گردد. در ادامه، نمودهای بارز این شکست مانند فقدان تفکر تاریخی، غلبه عادت، موقعیت حاشیه‌ای روشنفکری و بی‌اعتنایی به آثار اندیشگی، بررسی می‌شود. مقاله همچنین پیامدهای این وضعیت را برای فلسفه و هویت ایرانی تحلیل کرده و راهکارهای داوری مانند تأسیس سنتی نو و بازاندیشی نسبت با غرب را بازمی‌نماید. از نظر داوری، «شکست» نه‌فقط تجربه‌ای تلخ، بلکه افقی برای تأمل تازه فلسفی است. پرسش محوری مقاله نسبت «فلسفه شکست» با «شکست فلسفه» است و نشان می‌دهد که مواجهه مسئولانه با شکست، زمینه‌ساز زایش اندیشه است.

کلیدواژه‌ها


آبادیان، اکبر. (۱۳۹۸). نسبت غرب و سنت در تفکر معاصر ایرانی. تهران: انتشارات علم.
افشین‌مقدم، پیام. (۱۴۰۲). فلسفه رضا داوری اردکانی؛ هویت، تاریخ، غرب. تهران: انتشارات ققنوس.
داوری اردکانی، رضا. (۱۳۷۹). فلسفه در روزگار فروبستگی. تهران: سخن.
——، ——. (۱۳۸۳). تأملی در فلسفه غرب. تهران: سخن.
——، ——. (۱۳۸۷). ما و غرب. تهران: سخن.
——، ——. (۱۳۹۰). دین و دانش. تهران: هرمس.
——، ——. (۱۳۹۳). قدرت، عقل و معنویت. تهران: سخن.
——، ——. (۱۳۹۴). تأملی درباره غرب. تهران: نشر سخن.
——، ——. (۱۳۹۷). قدرت، عقل، معنویت. تهران: نی.
——، ——. (۱۴۰۰). نامه‌های غربت. تهران: سخن.
شایگان، داریوش. (۱۳۸۵). افسون‌زدگی جدید. تهران: طرح نو.
شیروانی، حسین. (۱۴۰۰). «فلسفه شکست در اندیشه داوری اردکانی». فلسفه و کلام اسلامی، سال ۵۱، شماره ۴، صص ۱۲۲.
طباطبایی، سیدجواد. (۱۳۸۷). تأملی درباره ایران. تهران: انتشارات نگاه معاصر.
فایضی، امیر. (۱۳۹۹). «تأملی در غرب‌پژوهی معاصر ایران». در: مجموعه مقالات غرب‌شناسی معاصر. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
فیرحی، داود. (۱۳۹۵). نظریه دولت در ایران. تهران: نشر نی.
نصر، سید حسین. (۱۳۷۳). اسلام و سنت. تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
نیک‌بخت، ایمان. (۱۴۰۱). بحران هویت ایرانی: واکاوی انتقادی گفتمان روشنفکری. تهران: نشر نی.
Gadamer, Hans-Georg. (2004).Truth and Method, Continuum. 
MacIntyre, Alasdair.(1981). After Virtue, University of Notre Dame Press.