غرب شناسی بنیادی

عقل دیگری میل دقایق سه گانۀ هگل در پردازش مفهوم آزادی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری( گرایش اندیشه سیاسی)، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

2 دانشیار گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

10.30465/os.2025.52794.2067
چکیده
این تلاش نوشتاری می‌خواهد به این پرسش پاسخ دهد که هگل چگونه مفهوم آزادی را در نظام فلسفی خود صورت‌بندی می‌کند؟ آزادی برای هگل بدین معناست که فرد مطلقا آزاد است آن‌گونه که می‌خواهد عمل کند. فرد نیز بر پایه عقل خویش اراده می‌کند جهان را به تسخیر درآورد. او با تکیه بر عقل قوانینی را به‌مثابه راهنمای عمل خویش وضع می‌کند که تبعیت از آنها مجرای تحققِ آزادی اوست. اما از آنجایی که این قوانینِ منبعث از عقل از کلیت برخوردارند برای هر انسان عاقلِ هم‌نوع معتبر هستند. عقل نیز چون تاریخی و روحی همبسته است که یگانگی تام دارد امیال و دیگری یا ابژه‌های بیرونی را چیزی جز تجلیات خود نمی‌داند، تجلیاتی که هر یک لحظاتی از او را آشکار می‌کنند؛ تحقق مطلق عقل مستلزمِ همین تجلیاتِ ناقص یا مرحله‌ای است. از این‌رو آزادی در عین مشتمل‌بودن بر قوانین خودنهادِ عقلی ملزم، عمل بر وفق امیال را برمی‌تابد و به‌منزلۀ تعاطی قوام‌بخش با دیگری تلقی می‌شود. هگل با تکیه بر مفهوم روح درصدد برمی‌آید تمام روندِ تاریخ را، به مثابه تحقق آزادی، بفلسفد و در نظام خود صیرورتِ آشکارگی آزادی مطلق را نشان دهد

کلیدواژه‌ها


اردبیلی، محمدمهدی، ۱۳۹۱، آگاهی و خودآگاهی در پدیدارشناسی روح، چاپ اول، تهران: نشر روزبهان.
استرن، رابرت، ۱۳۹۳، هگل و پدیدارشناسی روح، ترجمه محمدمهدی اردبیلی و سید محمدجواد سیدی، چاپ اول، تهران: نشر ققنوس.
اینوود، مایکل، ۱۳۸۹، واژه‌نامه هگل، ترجمه حسن مرتضوی، چاپ دوم، تهران: نشر نیکا.
بایزر، فردریک، ۱۳۹۱، هگل، ترجمه سید مسعود حسینی، چاپ اول، تهران: نشر ققنوس.
برلین، آیزایا، ۱۳۸۰، چهار جستار درباره آزادی، ترجمه ضیاء موحد، چاپ دوم، تهران: انتشارات خوارزمی.
پلامنتاتز، جان، درآمدی بر فلسفه اجتماعی و سیاسی هگل، ترجمه حسین بشیریه، چاپ چهارم، تهران: نشر نی.
پولادی، کمال، ۱۳۸۰، از دولت استبدادی تا دولت عقلانی، چاپ اول، تهران: نشر مرکز.
تیلور، چارلز، ۱۳۸۷، هگل و جامعه مدرن، ترجمه منوچهر حقیقی‌راد، چاپ سوم، تهران: نشر مرکز.
راوش، لئو، ۱۳۸۲، فلسفه هگل، ترجمه عبدالعلی دستغیب، چاپ اول، آبادان: نشر پرسش.
سینگر، پیتر، ۱۳۹۳، هگل، ترجمه عزت‌الله فولادوند، چاپ چهارم، تهران: نشر طرح نو.
فیندلی، جان و بوربیج، جان، ۱۳۹۰، جستارهایی درباره فلسفه هگل، ترجمه حسن مرتضوی، چاپ دوم، تهران: نشر چشمه.
گارودی، روژه، ۱۳۶۲، فهم اندیشه هگل، چاپ اول، تهران: انتشارات آگاه.
لوسکی، نیکلاس، ۱۳۹۲، آزادی و اراده، ترجمه سیاوش فراهانی، تهران: نشر نقش جهان.
مارکوزه، هربرت، ۱۳۸۸، عقل و انقلاب، ترجمه محسن ثلاثی، چاپ اول، تهران: نشر ثالث.
مک‌کارنی، جوزف، ۱۳۸۹، هگل و فلسفه، ترجمه اکبر معصوم‌بیگی، چاپ دوم، تهران: انتشارات آگاه.
هگل، گئورگ ویلهلم فریدریش، ۱۳۸۷، ارباب و بنده، ترجمه حمید عنایت، چاپ پنجم، تهران: انتشارات خوارزمی.
هگل، گئورگ ویلهلم فریدریش، ۱۳۸۷، دیباچه‌ای بر پدیدارشناسی ذهن، ترجمه باقر پرهام، چاپ اول، تهران: انتشارات آگاه.
هگل، گئورگ ویلهلم فریدریش، ۱۳۹۲، پدیدارشناسی روح، ترجمه محمدمهدی اردبیلی و سید مسعود حسینی، تهران: نشر نی.
هگل، گئورگ ویلهلم فریدریش، ۱۳۹۳، پدیدارشناسی ذهن، ترجمه باقر پرهام، چاپ سوم، تهران: نشر کندوکاو.
هیپولیت، ژان، ۱۳۸۶، مقدمه‌ای بر فلسفه تاریخ هگل، ترجمه باقر پرهام، چاپ اول، تهران: انتشارات آگاه.
هیروتا، کی، ۱۴۰۳، هانا آرنت و آیزایا برلین: آزادی، سیاست و انسانیت، ترجمه آسمان صفری‌زاده، تهران: نشر پارسا.
References
1.                   Georg Wilhelm Fridrich Hegel,1988, Phänomenologie des Geistes, New Edition by Hans Friedrich Clairmont, with an Introducation by Wolfgang Bonsiepen, Philisophishe Bibliothek; (Hamburg: F. Meiner). (In Deutsch)
2.                   Georg Wilhelm Fridrich Hegel, 2006, phenomenology of Spirit, translated by Naji Al-Awnli, First Edition, Beirut, Arab Organization. (In Arabic)
3.                   Georg Wilhelm Fridrich Hegel, 2007, The Principles of the Philiosophy of Right, translated by Imam Abdel-fattah Imam, Second Edition, Beirut, Dar Al-Tanweer. (In Arabic)
4.                   Georg Wilhelm Fridrich Hegel, 1970, Grundlinien der Philosophi des Rechts, Works in Twenty Volumes, Stuttgart: Reclam Publishimg. (In Deutsch)
5.                   Rauch, Leo, 2003, Hegel’s Philosophy, translated by Abdolali Dastgheib, First Edition, abadan, Porsesh Publishing.
6.                   Ritt, Joachim, 1974, historisches Wörterbuch der Philisophie, Darmstsdt, Wissenshaftliche Buchgesellschaft, Band3, Schawbe Verlag. (In Deutsch)
7.                   Singer, Peter, 2014, Hegel, translated by Ezzatollah Fooladvand, Fourth Edition, Tehran, Tarh-eNo Publiching. (In persia)
8.                   Stern, Robert, 2014, Hegel and the Phenomenilogy of Spirit, translated by Mohammad Mahdi Ardebili and Seyed Mohammad Javad Seyedi, First Edition, Tehran, Ghoghnoos Publiching.
9.                    Taylor, Charles, 2008, Hegel and Modern Socity, translated by Manouchehr Haghighi Rad, Third Edition, Tehran, Markaz Publishing.
10.               Hösle, Vittorio, 1998, Hegel’s System: The Idealism of Subjectivity and the Probleme of Intersubjectivity, Felix Meiner Verlag, Haburg. (In Deutsch)
11.               Flach, Werner &  Krijnen, Christina, 2022, Kant and Hegel on Freedom, Brill Verlag. (in Deutsch)
12.               Zandküller, Hans, 2012, German Idealism, translated by Abou Ya’rub Al-Marzouqi, Fathi Al-Maskini, Naji Al-Awnli, First Edition, Beirut, Arab Network for Research and Publiching.