غرب شناسی بنیادی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه یزد

2 دانشجوی دکتری اندیشه‌سیاسی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

یکی از پرسش­های مطرح در فلسفه­سیاسی متاخر نسبت قدرت، سوژه و بدن است؛ میشل فوکو از متفکرین برجسته­ای است که بدین مساله می پردازد. وی نه تنها تبار سوژه مدرن را می­کاود بلکه از تکنولوژی های خود، به عنوان مجموعه­ای از سازوکارهایی یاد می کند که از طریق آن خود بر بدن خویشتن اعمال قدرت می­کند. حال این پرسش طرح می گردد که در اندیشه فوکو چگونه تکنولوژی های خود، سوژه مدرن و بدنش را برمی­سازد؟ پیامد چنین وضعیتی چیست؟ و فوکو چه راحلی برای آن متصور است؟ به نظر می­رسد در اندیشه­ فوکو، سوژه و بدنش در فرآیند سازوکارهای نظارتی و تنبیهی سراسربین و درونی­شده شکل می­گیرد. شاید مهمترین پیامد چنین وضعیتی ازخودبیگانگی، اسارات و تکه پاره شدن سوژه و بدنش باشد. به نظر می­رسد؛ فوکو دو راه­حل متصل به هم برای رهایی سوژۀ از این وضعیت پیشنهاد می­کند: 1- مقاومت و امتناع دائمی؛ 2-پارهسیا (حقیقت­گویی). بدین معنا فوکو از یکسو ما را به مقاومت دائمی بر علیه مناسبات دانش/قدرت/حقیقت نه تنها در دنیای بیرون بلکه در درون خود فرا می­خواند (وجه سلبی راه­حل فوکویی)؛ ازسوی دیگر ما را به رک­گویی، خطرکردن و بازساختنِ خود بر مبنای خرده­روایت­های خلاقانه دعوت می­کند (وجه ایجابی راه­حل فوکویی).

کلیدواژه‌ها

آب نیکی، حسن (1388)، تحول مفهومی رابطه سوژه و سیاست در اندیشه سیاسی قرن بیستم، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال4، شماره 3، 7-36.
ایمان، محمدتقی، نوشادی، محمودرضا، تحلیل محتوای کیفی، پژوهش، سال 3، شماره 2، 1390.
باردن، لورنس (1374) تحلیل محتوا، ترجمه یمنی، محمد و آشیانی، ملیحه ، تهران دانشگاه شهید بهشتی.
بروتون، داوید. لو (1392)، جامعه شناسی بدن، ترجمه: ناصر فکوهی، تهران: ثالث.
جنکینز، ریجارد(1391)، هویت اجتماعی، ترجمه تورج یاراحمدی، تهران، پردیس دانش.
حقیقت، صادق (1387). روش شناسی علوم سیاسی، ویراست دوم، قم: انتشارات دانشگاه مفید.
حقیقی، شاهرخ (1378)، گذار از مدرنیته، نیچه، فوکو، لیوتار، دریدا، تهران: آگه.
دیواین، فیونا، تحلیل کیفی، در دیوید مارش و جری استوکر، روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمه حاجی یوسفی، امیر محمد، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی، چ6، 1390.
سایونز، جان (1390)، فوکو و امر سیاسی، ترجمه: کاوه حسین زاده راد، تهران: رخداد نو.
فلزن، کریستوفر (1392)، فوکو و گفتگوی اجتماعی، ترجمه: اسفندیار غفاری نسب، تهران: بهمن برنا.
فوکو، میشل (1384)، نظم گفتار، ترجمه باقر پرهام، چاپ سوم، تهران: آگه.
فوکو، میشل (1387)، "نیچه، تبارشناسی، تاریخ"، در متن های برگزیده از مدرنیسم تا پست مدرنیسم، ویراستار فارسی عبدالکریم رشیدیان، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، چاپ ششم، تهران: نشر نی، صص 373-393.
فوکو، میشل (1388)، پیدایش کلینیک، دیرینه شماسی ادراک پزشکی، ترجمه یحیی امامی، چاپ دوم، تهران:نقش و نگار.
فوکو، میشل (a1392)، مراقبت و تنبیه: تولد زندان، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، چاپ یازدهم، تهران: نشر نی.
فوکو، میشل (b1390)، تئاتر فلسفه؛ گزیده ای از درس گفتارها، کوتاه نوشت ها و گفتگوها، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، چاپ دوم، تهران: نشر نی.
فوکو، میشل (c1390)، تاریخ جنون، ترجمه فاطمه ولیانی، چاپ نهم، تهران: هرمس.
فوکو، میشل(b1392)، اراده به دانستن، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، چاپ هشتم، تهران: نشر نی.
فوکو، میشل، (a1390)گفتمان و حقیقت: تبارشناسی حقیقت گویی و آزادی بیان در غرب، ترجمه علی فردوسی، تهران: دیباچه.
لوکس، استیون (1370)، قدرت، فر انسانی یا شر شیطانی، ترجمه فرهنگ رجایی، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
میلر، پیتر (1384)، سوژه، استیلا و قدرت، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، چاپ دوم، تهران: نشر نی.
هیکس، استویون (1391)، توضیح پست مدرنیسم، شک آوری و سوسیالیسم از روسو تا فوکو، ترجمه: خاطره ظهرابی و فرزانه احسانی، تهران: پژواک.
هیندس، باری(1390)، گفتارهای قدرت از هابز تا فوکو، ترجمه: مصطفی یونسی، تهران: پردیس دانش/شیرازه.
والزر، مایکل (1380)، در فوکو در بوته نقد، به کوشش دیوید کورنز، ترجمه پیام یزدانجو، تهران: مرکز.
یونگ، کارل گوستاو (1391)، خود ناشناخته، فرد در جامعه امروزی، ترجمه: مهدی قائنی، چاپ اول، تهران: جامی.
Burkitt, I, (1991), Social Selves: Theories of the Social Formation of personality, London, Sage.
Cooley, C.H (1964), Social Organization: A Study of the Larger Mind, New York, Schocken.
Dryzek, John S. and others (2006), The Oxford Handbook of Political science, Oxford University Press.
Foucault, Michel (1973), The Order of Things: An Archaeology of the Human Sciences:Vintage.
Foucault, Michel (1980), Power/Knowledge, ed. Colin Gordon, Brighton: Harvester.
Foucault, Michel (1982), The Subject and Power, Critical Inquiry, Vol. 8, No. 4 ,pp. 777-795, The University of Chicago Press.
Foucault, Michel (1988), Technologies of the Self.", edited by Luther H. Martin, Huck Gutman and Patrick H. Hutton, pp. 16-49. Univ. of Massachusets Press.
Mead, G.H (1962), Mind, Self and Society: From the Standpoint of a Social Behaviorist. Chicago: University of Chicago Prees.
Jeffries Stuart(2014), A critical theoretic Marxist dialectical analysis of the World Cup song, in: http://www.theguardian.com.