غرب شناسی بنیادی
غرب شناسی بنیادی

استعمار و هژمونی آن: نگاهی به نظام بازنمایی غرب

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

عارف نریمانی 1
محمدعلی پرغو 2

1 دانشجو

2 هیات علمی گروه تاریخ و رئیس موسسه تاریخ وفرهنگ ایران

چکیده
استعمار غربی که در طی قرون متوالی، به عنوان بخشی جدایی­ناپذیر از تاریخ جدید غرب و تاریخ جهان بوده است، دارای مبانی فکری مسلط و هژمونی و گفتمانی غالب برای خود می­باشد که نه تنها بر­انگیزاننده­ی عمل استعمار است، بلکه در تشدید و تداوم آن نیز تأثیر زیادی داشته است. استعمار به صورت عمیقی در رابطه با تفکری است که با ایجاد تقابل­ها و تمایزات دو شقی بین خود و دیگری، با تعریف خود و دیگری، و کسب هویت از این راه، خود را در موضعی والا قرار می­دهد. بر مبنای چنین رابطه­ای، انسان غربی در موضعی قرار می­گیرد که در تفکر مسیحی به عنوان رستگاری شناخته می­شود و در دوران جدید این رستگاری دینی جای خود را به مفاهیم جدید برآمده از متافیزیک عصر جدید می­دهد. بر این اساس، استعمار که به سلطه­ی غربی و اروپایی بر دیگری منفی می­انجامد به عملی موجه و همسو با طرح کلان تاریخی بدل می­شود. در این مقاله این جنبه از استعمار با روش تحلیلی – انتقادی به بررسی گذاشته شده است. آنچه از مباحث مطرح به دست آمده، بر همسویی عمل استعمار و ایستار­های آن با مبانی متافیزیکی و فلسفه­ی تاریخ حاکم دلالت دارد که به معنای اثبات فرض عمده­ی آغازین می­باشد.  

کلیدواژه‌ها

استعمار
غرب
دیگری
پیشرفت
تاریخ
  • آدورنو، تئودور.و، ماکس هورکهایمر، دیالکتیک روشنگری (قطعات فلسفی)، ترجمه­ی مراد فرهاد­پور و امید مهرگان، تهران: گام نو، چاپ چهارم، 1389.
  • احمدی، بابک، معمای مدرنیته، تهران: نشر مرکز، 1377.
  • پالمر، رابرت روزول، تاریخ جهان نو، ج1، ترجمه­ی ابوالقاسم طاهری، تهران: امیر­کبیر، 1383.
  • توفیق، ابراهیم، «جامعه دوران گذار و گفتمان پسااستعماری تاملی در بحران علوم اجتماعی در ایران»،: مجله­ی جامعه­شناسی ایران، س12، ش 1 ـ 2، (پیاپی 34)، صص39ـ3، 1390.
  • دالمایر، فرد راینهارد، راه­های بدیل: فراسوی شرق­شناسی و غرب­شناسی، ترجمه­ی فاطمه صادقی و نرگس تاجیک، آبادان: پرسش، 1384.
  • روشن، امیر، «علی شریعتی و الیناسیون فرهنگی»، در: پژوهش علوم سیاسی، ش4، بهار و تابستان 1386، صص18-1.
  • سعید، ادوارد، شرق­شناسی، ترجمه­ی لطفعلی خنجی، تهران: امیر­کبیر، 1386.
  • سعید، ادوارد، فرهنگ و امپریالیسم، ترجمه­ی اکبر افسری، تهران: توس، 1382.
  • شاهمیری، آزاده، نظریه و نقد پسا­استعماری، تهران: علم، 1389.
  • شریعتی، علی، ویژگی­های قرون جدید (مجموعه آثار 31)، بی­جا: چاپ آشنا، 1361، چاپ اول.
  • عمید، حسن، فرهنگ عمید، تهران: امیر­کبیر، 1363.  
  • فایرابند، پاول، بر ضد روش: طرح نظریه­ی آنارشیستی معرفت، ترجمه­ی مهدی قوام صفری، تهران: انتشارات فکر روز، 1385.
  • کانت، ایمانوئل، «روشنگری چیست؟ در پاسخ یک پرسش»، ترجمه­ی همایون فولاد­پور، در: کلک، ش 22، دی 1370، صص: 57-48.
  • گفتگوی پوپر با اشپیگل 23 مارس 1992، ترجمه­ی عیسی پهلوان و صادق صادقی­پور، در: آدینه، ش 72، صص60 به بعد، فروردین 1371.
  • ممی، آلبر، چهره­ی استعمار­گر، چهره­ی استعمار­زده، ترجمه­ی هما ناطق، تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی، 1349.
  • نگری، آنتونیو، هارت، مایکل، امپراتوری (تبار­شناسی جهانی شدن)، ترجمه­ی رضا نجف­زاده، تهران: قصیده­سرا، 1384.
  • نوابخش، فرزاد و مسعود درودی، «گفتاری در مطالعات پسااستعماری و ضرورت گسترش آن در جوامع غیرغربی»، در: مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، س7، ش1، زمستان 1393، صص75-57.
  • هال، استوارت، غرب و بقیه: گفتمان و قدرت، ترجمه­ی محمود متحد، تهران: آگه، 1386.
  • هال، استیوئرت، معنا، فرهنگ و زندگی اجتماعی، ترجمه­ی احمد گل­محمدی، تهران: نشر نی، 1391.
  • هگل، گ. و، عقل در تاریخ، ترجمه­ی حمید عنایت، تهران: شفیعی، 1379.
    • Abernethy. David .B, The Dynamics of Global Dominance (European Overseas Empire, 1415-1980), New Haven and London: Yale University Press, 2000.
    • Alatas, Syed Farid, “Intellectual and Structural Challenges to Academic Dependency”, in: International Sociological Association (e-bulletin), Number 9, March 2008.
    • Al-Saidi. Afaf Ahmed Hasan, "Post-colonialism Literature the Concept of self and the other in Coetzee's Waiting for the Barbarians: An Analytical Approach", in: Journal of Language Teaching and Research, Vol. 5, No. 1, pp. 95-105, January 2014.
    • Ashcroft. Bill, Gareth. Griffiths, Helen. Tiffin, Post-Colonial Studies: The Key Concepts, London and New York: Routledge, Second edition, 2007.
    • Bhabha. Homi K, "The Other Question … Homi K. Bhabha Reconsiders the Stereotype and Colonial Discourse", Screen 24.6, pp.18-36, 1983.
    • Gilman. Daniel Coit, Harry Thurston Peck, Frank Moore Colby, The New International Encyclopedia, Volume V, New York: dodd, Mead and Company, 1905.
    • McClintock. Anne, "The Angel of Progress: Pitfalls of the Term "Post-Colonialism"", in: Social Text, No. 31/32, Third World and Post-Colonial Issues, pp. 84-98, 1992.
    • Mishra. Vijay, Bob Hodge, "What Was Postcolonialism?" in: New Literary History, Volume 36, Number 3, pp. 375-402, Summer 2005
    • Moosavinia. S. R, N. Niazi, Ahmad Ghaforian, "Edward Said’s Orientalism and the Study of the Self and the Other in Orwell’s Burmese Days", in: Studies in Literature and Language, Vol.2, No.1, pp.103-113, 2011.
    • Selvadurai. Sivapalan, ed al, “Shifting Discourses in Social Sciences: Nexus of Knowledge and Power”, in: 2011 International Conference on Social Science and Humanity IPEDR vol.5., IACSIT Press, Singapore.
    • Staszak. Jean-François, "Other/ otherness" in: International of Human Geography, Elsevier, 2008.
    • Young. Robert, White Mythologies (Writing History and the West), London: Routledge, 1990.
    • Young. Robert J.C., "Foucault on Race and Colonialism", in: New Formation, pp. 57-65, Summer 1995.

صفحه اصلی

راهنمای نویسندگان

ارسال مقاله

داوران

تماس با ما