نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسنده
استادیار دانشکده اهل البیت علیهم السلام دانشگاه اصفهان
چکیده
طبیعتگرایی، یک رویکرد فلسفی درون سنت فلسفه تحلیلی است، که در طول سه دهۀ آخر قرن بیستم یکی از جهت‌گیری‌های غالب در فلسفه تحلیلی به شمار می‌آید. از نگاه بسیاری از طبیعت‌گرایان، طبیعتگرایی نه تنها رویکردی فلسفی، بلکه در عین حال، به عنوان یک «ایدئولوژی» و عامل جهت دهنده به کل سنت فلسفۀ تحلیلی نیز به شمار می‌آید. اما با این وجود، پاسخ به این سؤال که «طبیعتگرایی چیست؟» با چالش‌های بسیاری همراه بوده است. برخی از فلاسفه، تلاش برای صورت‌بندی طبیعتگرایی و تعریف آن را بی‌فایده می‌دانند و می‌کوشند تا طبیعتگرایی را در بستر دیالوگ‌های صورت گرفته میان فلاسفه طبیعت‌گرا و ضد طبیعت‌گرا در زمینه‌های مختلف صورت‌بندی کند. در مقابل، برخی دیگر، طبیعتگرایی را یک آموزه فلسفی منسجم نمی‌دانند، بلکه آن را برنامه‌ای پژوهشی می‌دانند که مرکب از مجموعه‌ای از رویکردهای روششناختی یا شیوه هدایت پژوهش است. هر دو رویکرد فوق با کاستی‌های مواجه بوده است. هدف ما در این مقاله این است که طبیعتگرایی را بر اساس مشخصه‌های اساسی آن صورت‌بندی کنیم. بر اساس این صورت‌بندی، طبیعتگرایی آموزه‌ای مرکب از دو مشخصه کلان است که عبارتند از علم‌گرایی و اجتناب از فراطبیعت. علم‌گرایی، روح معرفت‌شناختی طبیعتگرایی، و اجتناب از فراطبیعت، مشخصه هستی‌شناختی آن به شمار می‌رود.
کلیدواژه‌ها
- تالیافرو، چارلز (1382). فلسفه دین در قرن بیستم، ترجمه انشاءالله رحمتی، دفتر پژوهش و نشر سهروردی، تهران.
- راوس، جوزف (1389). «طبیعتگرایی چه قدر موفق است؟» ترجمه مصطفی امیری، کتاب ماه فلسفه، ش37: 58-61
- ژیلسون، اتین (1380). نقد تفکر فلسفی غرب، ترجمه احمد احمدی، انتشارات سمت، تهران.
- کاپلستون، فردریک (1380). تاریخ فلسفه از ولف تا کانت، ترجمه اسماعیل سعادت و منوچهر بزرگمهر، انتشارات علمی و فرهنگی و سروش، تهران.
- گاتینگ، گری (1390). فلسفه های قاره ای علم، ترجمه پریسا صادقی، انتشارات ایران، تهران.
- Dawkins, Richard (2006). The God Delusion, London, Bantam Press.
- Dennett, D. (1995). Darwin's Dangerous Idea: Evolution and Meaning of Life, New York, Simon and Schuster.
- Forrest, Peter (1996). God without the Supernatural: A Defense of Scientific Theism, New York, Cornell University Press.
- Gasser Georg and Matthias Stefan (2007). "The Heavy Burden of Proof for Ontological Naturalism", in How Successful Naturalism? ed. by Georg Gasser, Ontos-Verlag: 159-181.
- Gasser, Georg (2007). How Successful Naturalism?, Ontos-Verlag.
- Hampton, Jean (1998). The Authority of Reason, Cambridge, Cambridge University Press.
- Haught, John (2006). Is Nature Enough? Meaning and Truth in the Age of Science, Cambridge, Cambridge University Press.
- Hull, David (1973). "Charles Darwin and Nineteenth Century Philosophers of Science", in Girer and Westfall (1973), Foundations of Scientific Method: The Nineteenth Century, Bloomington, Indiana University Press.
- Kim, J. (2003). "The American Origins of Philosophical Naturalism", Journal of Philosophical Research, APA Centennial Supplement: 83-98.
- Kitcher, Philip (1992). "The Naturalists Return", Philosophical Review, 101: 53-114.
- Kornblith, Hilary (1994). "Naturalism: Both Metaphysical and Epistemological", Midwest Studies in Philosophy, 19: 39-52.
- Nagel, Thomas (2012). Mind and Cosmos: Why the Materialist Neo-Darwinian Conception of Nature is almost Certainly False, NY, Oxford University Press.
- Nielsen, K. (1997). "Naturalistic Explanation of theistic Belief", in A Companion to Philosophy of Religion, ed. by P.Quinn and C.Talliaferro, Oxford, Basil Blackwell.
- Numbers, Ronald L. (2011). "Science without God: Natural Laws and Christian Beliefs", In Bruce L. Gordon and William A Dembski (Eds), The Nature of Nature, USA, ISI Books: 62-81.
- Papineau, David (2007). "Naturalism", The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Edwar Zalta (ed.), http://plato.stanford.edu/entries/naturalism.
- Pettit, Philip (1992). "The Nature of Naturalism II", Proceedings of the Aristotelian Society, 66: 245-266.
- Plantinga, Alvin (2011). Where the Conflict Really Lies: Science, Religion and Naturalism, New York, Oxford University Press.
- Quine, W.V. (1981). Theories and Things, Cambridge, Belknap Press of Harvard Uinversity.
- Rea, Michael (2002). World without Design: The Ontological Consequences of Naturalism, New York, Oxford.
- Rosenberg, Alex (1996). "A Field Guide to Recent Species of Naturalism", British Journal for the Philosophy of Science, 47: 1-29.
- Ruse, M. (2001). "Methodological Naturalism under attack", In R. T. Pennock (Ed.), Intelligent Design Creationism and its critics, Cambridge, MIT Press: 339-361.
- Schmitt, Frederick (1995). "Naturalism", in Kim and Sosa (1995), Companion to Metaphysics, Oxford, Basil Blackwell: 343-345.
- Sellars, Wilfrid (1963). "Empiricism and the Philosophy of Mind", in his Science, Perception and Reality, London, Routledge and Kegan Paul: 127-196.
- Stace, Walter (1949). "Naturalism and Religion", Proceedings and Addresses of the American Philosophical Association, 23: 22-46.
)