غرب شناسی بنیادی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 واحد تهران(علوم تحقیقات)، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران(علوم تحقیقات)، ایران.

2 دانشار علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

3 دانشیار علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

نحوه مواجهه با غرب یکی از مولفه­های اصلی فضای اندیشه­ای ایران است که وقوع انقلاب اسلامی ایران نیز محصول همین دغدغه­مندی می باشد. شریعتی در قالب پارادایم نقد غرب­زدگی سعی داشت تا با خلق معناها و مضامین جدید برگرفته از عناصر سنتی، مذهبی، اسطوره­ای و مدرن به ارائه تصویری از غرب در چارچوب گفتمان­ سیاسی خود بپردازد که دارای جلوه­ای متمایز از قبل باشد. در این مقاله از آموزه­های مطالعات پسااستعماری و بطور مشخص دو مفهوم غیریت و دیگری­سازی به عنوان چارچوب نظری استفاده شده و روش تحلیل گفتمان لاکلائو و موفه نیز به مثابه روش مورد استفاده قرار گرفته تا به این سوال پاسخ داده شود که غرب در گفتمان سیاسی شریعتی چگونه بازنمایی شده است؟ یافته­های این مقاله نشان می­دهد وی از طریق مکانسیم بازنمایی و غیریت­سازی به ترسیم یک مرز هویتی میان «ما»ی ایرانی و «دیگری» غربی پرداخته و به تولید تصویری از غرب اقدام کرده که واجد دلالت­کننده­هایی چون امپریالیست، استثمارگر، شیطان، ظالم و مستکبر می­باشد.

کلیدواژه‌ها

منابع:
*کتب
-                     ادیب زاده، مجید (1387). زبان، گفتمان و سیاست خارجی، تهران : نشر اختران
-          اشکرافت،بیل؛ گریفیث،گاریث؛ تیفن،هلن(1395).فرهنگ اصطلاحات پسااستعماری،ترجمه حاجی­علی سپهوند، تهران : انتشارات آریاتبار
-          بروجردی،مهرزاد(1384). روشنفکران ایرانی و غرب، ترجمه جمشید شیرازی، تهران : فرزان روز
-                     حسینی­زاده، سیدمحمدعلی. (1386). اسلام سیاسی در ایران. قم : انتشارات دانشگاه مفید قم.
-                     شریعتی، علی (1374). ما و اقبال مجموعه آثار،ج5، تهران : الهام
-                     شریعتی، علی (1375). خودسازی انقلابی، چاپ پنجم، تهران : انتشارات الهام
-                     شریعتی، علی (1379). جهان بینی و ایدئولوژی، تهران : شرکت سهامی انتشار
-                     شریعتی، علی (1381). بازشناسی هویت ایرانی اسلامی، چاپ هفتم تهران : انتشارات الهام و بنیاد فرهنگی دکتر علی شریعتی
-                     شریعتی، علی .(1360). چه باید کرد، مجموعه آثار 20.تهران: دفتر تنظیم و نشر آثار شریعتی.
-                     شریعتی،علی.(1389). بازگشت به خویشتن،مجموعه آثار 4. تهران: دفتر تنظیم و نشر آثار شریعتی.
-                     علیخانی، علی اکبر و همکاران. (1390). اندیشه سیاسی متفکران مسلمان. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی
-                     کمالی،مسعود (1381). جامعه مدنی، دولت و نوسازی در ایران معاصر، ترجمه­ی کمال پولادی، تهران : مرکز بازشناسی اسلام و ایران
-                     معینی علمداری، جهانگیر (1381). موانع نشانه شناختی گفتگوی تمدن­ها، تهران : مرکز بین المللی گفتگوی تمدنها و نشر هرمس
-                     میرسپاسی، علی (1384). تأملی در مدرنیته ایرانی، ترجمه جلال توکلیان، تهران : طرح نو
-          هال، استوارت(1391). معنا، فرهنگ و زندگی اجتماعی، ترجمه احمدگل محمدی، تهران : نشر نی
*مقالات
-          اخوان کاظمی، بهرام (1393). نظریه­پردازی و نظریه عدالت در اندیشه شریعتی، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، دوره 4، شماره 13، زمستان 1393، صص 99-118.