نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

• علی اصغر لامعی ¹
• حسین کلباسی اشتری ²

¹ دانشجو

² استاد

چکیده

یوهان گوتفرید فن هردر (Johann Gottfried Von Herder, 1744-1803) مهم‌ترین متفکر تاریخ است که به دوره‌ها و اعصار تاریخی اهمیت می‌دهد و دیدگاهی متفاوت در مورد ماهیت انسانی و ایده‌ها و رویکردهای تاریخی دارد. او به حالات درونی شرکت‌کنندگان در تاریخ توجه می‌کند و بر عواملی چون زبان، فرهنگ، و دین به‌ مثابة عوامل فردیت و تشخص گروه‌ها و جوامع انسانی اهمیت می‌دهد. او در مطالعات تاریخی خواهان هم‌فکری و هم‌دردی با کلیة اقوام و ملت‌ها و فرهنگ‌هاست و با این تصور، او هدفی کلی برای تمام جوامع انسانی ترسیم می‌کند. به جنبه‌های فرهنگی ماهیت انسانی توجه می‌کند و به همة دستاوردهای بشری در هر مقطع زمانی و مکانی به دیدة احترام می‌نگرد و در زمینة انسان‌شناسی به این محصول فکری او توجه شده است. دستاورد اصلی وی درک و فهم بی‌واسطة پدیده‌های تاریخی است. او به متن تجارب تاریخی وارد می‌شود و با یک فهم عینی و ملموس پدیده‌های تاریخی را بررسی می‌کند. پذیرش تنوع و کثرت فرهنگی و ارزش‌های انسانی در اندیشة هردر در جهت تحقق مفهوم انسانیت مشاهده می‌شود. حرکت کلی پدیده‌های تاریخی را مطابق با مشیت الاهی تعبیر و تفسیر می‌کند و به یک غایت کلی باور دارد. پرسش اصلی مقاله این است که هردر به چه نحو حرکت کلی پدیده‌های تاریخی را، با این تنوع و گستردگی اقوام و ملت‌ها، مطابق با مشیت الاهی تعبیر و تفسیر می‌کند و به یک غایت کلی باور دارد و حرکت و تحول همة ملت‌ها و اقوام را به ‌سوی پیشرفت و تعالی انسان می‌داند. درواقع، رویکرد تاریخی هردر در مواجهه با اعصار و ادوار گذشته به ‌صورتی تحقیرآمیز و تنگ‌نظرانه نبوده است و او ماهیت بشری را نامتغیر و دارای صورتی واحد نمی‌داند.

کلیدواژه‌ها

• تاریخ
• مشیت الاهی
• نسبیت‌گرایی فرهنگی
• انسانیت
• نگرش رمانتیکی
• دین
• زبان
• فرهنگ