نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار علوم سیاسی، دانشگاه یزد
2 دانشگاه یزدکارشناسی ارشد علوم سیاسی، دانشگاه یزد
10.30465/os.2021.36433.1717
چکیده
«جهانی شدن»، بسیاری از مفاهیم کلیدی سنتی سیاست را دگرگون کرده است. یکی از این مفاهیم، «دموکراسی» است. هلد و هابرماس نسبت به دموکراسی در عصر جهانی شدن، توجه ویژهای مبذول داشتهاند. با توجه به تحولاتی که در عصر جهانی شدن رخ داده است، هلد و هارماس کوشیده اند که به ترتیب الگوهای «دموکراسی جهانوطنی» و «دموکراسی مشورتی» را جایگزین دموکراسی لیبرال کنند. هدف این مقاله آن است که نشان داده شود چگونه هابرماس و هلد کوشیده اند تا مدل دموکراسی پیشنهادی خود را جایگزین الگوی لیبرال دموکراسی نمایند. هابرماس با تکیه بر سه نظام «دولت»، «اقتصاد» و «جهانزیست» و مفاهیم «حوزه عمومی» عقلانیت و کنش ارتباطی و هلد از طریق بازسازی نظم جهانی کنونی این کار را انجام می دهند. یافتههای این مقاله بیانگر آن است که تلاش هر دو متفکر برای دستیابی به هدف موردنظر، به دلایلی از جمله محافظه کارانه بودن ساختار فکری هلد و در نتیجه تمایل وی به حفظ وضع موجود از یک سو و توجه بیش از حد خوش بینانه هابرماس به اجماع و عقل گرایی از سوی دیگر، به نتیجه نرسیده است. این مقاله به لحاظ روش و محتوا، توصیفی- تحلیلی است و دادههای مورد نیاز به شیوه کتابخانهای بهدست آمده است.
کلیدواژه‌ها
کتابنامه
بوخنسکی، ا.م. (1387). فلسفه معاصر اروپایی. ترجمه شرف الدین خراسانی، تهران: علمی و فرهنگی.
تقوی، سیدمحمدناصر(1382). «الگوهای دموکراسی». مجله علوم سیاسی، سال ششم، شماره 22، صص 269-255، تابستان.
توانا، محمدعلی؛ آذرکمند، فرزاد (1393). «مقایسه امر سیاسی و جامعه مطلوب در اندیشه هابرماس و موفه». فصلنامه جستارهای سیاسی معاصر، سال پنجم، شماره 4، صص 50-27، زمستان.
توحیدفام، محمد (1383). «چرخش های دموکراسی در عصر جهان شدن». کتاب ماه، آبان و آذر.
توحیدفام، محمد (1390). چرخشهای لیبرالیسم. چاپ دوم، تهران، روزنه.
پناهی، علیرضا؛ پولادی، کمال (1397). «مقایسه تطبیقی دموکراسی لیبرال و دموکراسی گفتگویی»، فصلنامه نگرش های نو در جغرافیای انسانی، سال دهم، شماره 3، صص 179-161، تابستان.
پویانشیوا، امیر (1385). «همچنان امیدوار به رهایی انسانها» (درباره یورگن هابرماس آخرین بازمانده مکتب فرانکفورت)، مجله رودکی، 52-51.
پیوزی، مایکل (1390). یورگن هابرماس، ترجمة احمد تدین، تهران: هرمس.
جلائیپور، محمدرضا (1385). «دموکراسی، جهانیشدن و ایران در گفتگو با دیوید هلد». آئین اردیبهشت، شماره 3.
حاجیآقا، رحیم؛ پاکنیا، محبوبه (1396). «هابرماس و جایگاه دین در حوزه عمومی». فصلنامه غرب شناسی بنیادی، دوره هشتم، شماره 2، صص 79-57، پاییز و زمستان.
حاجی زاده، جلال (1390). «بازخوانی آرای انتقادی و بحران های فراروی دموکراسی»، فصلنامه غرب شناسی بنیادی، سال دوم، شماره 1، صص 24-1، بهار و تابستان.
رجبلو، علی؛ خوشنام، مژگان (1395). «جهانی شدن و سرنوشت مدل های دموکراسی»، فصلنامه جامعه شناسی تاریخی، دوره هشتم، شماره 1، صص 158-127، بهار و تابستان.
رشیدی، احمد (1386). «بازاندیشی دموکراسی و تحول رابطه جامعه و دولت در عصر جهانی شدن». سیاست، دوره 37، شماره 3، صص 138-113.
ساداتینژاد، سیدمهدی؛ شیرازی، علی (1395). «بررسی مقایسهای مبانی معرفتشناختی در نظریة مردمسالاری دینی و نظریة دموکراسی مشورتی با تأکید بر دیدگاه امام خمینی و یورگن هابرماس». جستارهای سیاسی معاصر، سال هفتم، شماره 3، صص 26-1.
سجادپور،محمدکاظم؛ یزدان پناه،محمد؛ رضائیان، احد (1391). «جهانی شدن و دموکراسی، فرامرزی شدن هنجارها و تکثر بازیگران در سازمان های بین المللی». پژوهش های روابط بین الملل، دوره نخست، شماره 8، صص 103-79، تابستان.
سلیمی، حسین (1396). نظریههای گوناگون درباره جهانیشدن. چاپ ششم، تهران: سمت.
سمیعی، علیرضا؛ میرالی، سجاد (1393). «دموکراسی رایزنانه، جنبش های اجتماعی و حوزه عمومی جهانی». فصلنامه سیاست، دوره 44، شماره 2، صص 261-247، تابستان.
صالحی، علی (1396). «نگاه وبر به لیبرال دموکراسی موجود در غرب». فصلنامه غرب شناسی بنیادی، دوره هشتم، شماره 1، صص 36-13، بهار و تابستان.
طاهایی، سید جواد (1386). «تخیل عملیاتی شرح و نقدی کوتاه بر نظریهی حکمرانی جهانی دیوید هلد». فصلنامه راهبرد، شماره چهل و سوم.
طبی مسرور، حمیدرضا و دیگران (1395). «تبیین نظریه شهروند گفتگویی و کنش ارتباطی در شناسایی حوزه عمومی بر اساس آرای هابرماس». فصلنامه مدیریت شهری، شماره 45، صص 94- 73.
عالم، عبدالرحمن؛ پورپاشا کاسین، علی، (1390). «دموکراسی گفتگویی هابرماس: رابطه یا نسبت عاملها». فصلنامه سیاست، دوره 41، شماره 1، صص 170-153.
کریمی مله،علی؛ رحمتی، رضا (1391). «آسیب شناسی دموکراسی در عصر جهانی شدن». فصلنامه روابط خارجی، سال چهارم، شماره 1، صص 190-149، بهار.
لسناف، مایکل ایچ. (1392). فیلسوفان سیاسی قرن بیستم. ترجمه خشایار دیهیمی، تهران: ماهی.
لوین، اندرو (1380). طرح و نقد نظریه لیبرال دموکراسی. ترجمه سعید زیبا کلام، تهران: سمت.
محسنی، منوچهر (1376). مقدمات جامعه شناسی. چاپ دوم، تهران: دوران.
معینی علمداری، جهانگیر (1380). «هابرماس، فراملیت و گسترش گستره عمومی»، فصلنامه راهبرد، شماره بیست و یکم. میراحمدی، منصور (1384). اسلام و دموکراسی مشورتی، تهران: نی.
میراحمدی، منصور (1393). اسلام و دموکراسی مشورتی. تهران: نی.
نجاتی حسینی، سیدمحمود (1388). «یورگن هابرماس: از حقوق، اخلاق و سیاست لیبرالی به سمت قانون و دموکراسی گفتوگویی». دانشنامه علوم سیاسی، دوره اول، شماره 1، صص 124-93، بهار.
نش، کیت (1397). جامعهشناسی سیاسی معاصر. ترجمه محمدتقی دلفروز، چاپ شانزدهم، تهران نشر کویر.
نوذری، حسینعلی (1393). بازخوانی هابرماس. چاپ چهارم، تهران: چشمه.
وبستر، فرانک (1389). نظریههای جامعه اطلاعاتی. ترجمه اسماعیل قدیمی، چاپ دوم، تهران: قصیده سرا.
وینست، اندرو (1386). ایدئولوژی های سیاسی. ترجمه مرتضی ثاقب فر، چاپ دوم، تهران: ققنوس.
هابرماس، یورگن (1384). جهانی شدن و آیندة دموکراسی، منظومة پساملی. ترجمة کمـال پـولادی، تهـران: مرکز.
هابرماس، یورگن (1388). دگرگونی ساختار حوزه عمومی. ترجمه جلال محمدی، تهران: افکار.
هابرماس، یورگن (1392). نظریة کنش ارتباطی، عقل و عقلانیت جامعه، زیست جهان، و نظام ِ نقـادیِ مفهـومکارکردگرایانة عقل، ترجمه کمال پولادی، تهران: نشر مرکز.
هابرماس، یورگن (1396) .جهانی‌شدنوآیندهدموکراسی؛منظومهپساملی، ترجمه کمال پولادی، چاپ هفتم، تهران: مرکز.
هابرماس، یورگن (1397).بحرانمشروعیت. ترجمه جهانگیر معینی، چاپ سوم، تهران: گام نو.
هلد، دیوید (1381). «دموکراسی: از دولت شهرها تا یک نظم جهانوطنی»، در: رابرت گودینو؛ فیلیپ پتیت، فلسفه سیاسی معاصر، ترجمه موسی اکرمی، تهران: وزارت امور خارجه، صص 243-312.
هلد، دیوید؛ مک گرو، آنتونی (1395). نظریههای جهانی شدن. چاپ دوم، تهران: چشمه.
هلد، دیوید (1396). مدلهای دموکراسی، مترجم عباس مخبر، چاپ چهارم، تهران: روشنگران.
هولاب، رابرت (1375). یورگن هابرماس: نقد در حوزه عمومی. ترجمه حسین بشریه، تهران: نی.
منابع انگلیسی:
Cohen Joshua (1996). “Procedure & Substance in Deliberative Democracy”, in Democracy & Difference: Contesting the Boundaries of the Political, ed. By Benhabib. Princeton: Princeton University Press, pp 95 – 119 .
García Alonso, Roberto (2013). "Why Deliberation? Challenges for an Epistemic Model of Democratic Legitimacy", Pap. Polít. Bogotá (Colombia), Vol. 18, No.1, enero-junio, pp 185-203.
Habermas, Jurgen (1976). "What is Universal Pragmatics?", In J. Habermas (ed.) (1976), Communication and the Evolution of Society. London: Heinemann Education, pp. 1-68.
Habermas, Jurgen (1984). The Theory of Communicative Action: Reason and Rationalization of Society, trans. Thomas McCarthy, Vol. I, London: Heinemenny.
Habermas, Jurgen (1987). “The Theory of Communicative Action”, 2 vol. trans T.McCarthy, Cambridge: Polity Press.
Habermas, Jurgun (1989). The Structur Transformation of the Public Sphere. Trans, T. Burger. Cambridge: Polity Press.
Habermas, J. (1996). " Between Facts and Norms: Contributions to a Discourse Theory of Law and Democracy", trans. W. Rehg. Cambridge: Polity.
Habermas, Jurgun (1999). The Inclusion of the Other: Studies in Political Theory, eds, Ciaran Cronin and Pablo De Greiff, trans. Ciaran Cronin, Cambridge: Polity Press.
Habermas, Jurgun (2007). Globalization and the Future of Demoracy National Post System, trans. Kamal Pauladi. Theran: publisher Markaz.
Held, David (1980). Introduction to Critical Theory: Horkheimer to Habermas. London: Hutchinson.
Held, David (1991). “Democracy, the Nation – State and the Global System”, in D. Held (ed.), Political Theory Today. Cambridge: Polity Press.
Held, David (1995). Democracy and the Global Order: from the Modern state to Cosmopolitan Govermance, Cambridge: Polity Press.
Held, David (2003). “The changing structure of international law: sovereignty transformed?” In: David Held and Anthony McGrew, (eds.) The Global Transformations Reader: an Introduction to the Globalization Debate. Cambridge: Polity Press, UK, pp. 162-176.
Held, David (2004). Global Covenant: A Social Democratic Alternatives to the Washington Consensus. Cambridge: Polity Press.
McCarthy, T. (1991). “Complexity and Democracy: or the Seducements of Systems Theory”. In a. Honneth and H. Goas (eds), Communicative Action: Essasys on Gurgen Habermas’s “The Theory of Communicative Action”, trans. J. Gaines and D, l. Jonnes, Cambridge: Polity Press.
Outhwaite, W. (1994). Habermas: a Critical Introduction. Cambridge: Polity Press.
Shahramnia, A.M.; Hajizadeh, Jalal (2012). “Investigating the Philosophical Foundations of Habermas’ Political Thoughts: A deliberative approach for democracy”, Intl. J. Humanities, Vol. 19 (1): (15- 36).
)