غرب شناسی بنیادی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه بیرجند

2 دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی

10.30465/os.2022.40915.1826

چکیده

بی‌شک، یکی از مسائل مهم حوزه اندیشه‌سیاسی در عرصه‌عمومی، رابطه نهاد دین و حوزه‌عمومی است که امروزه در ایران نیز مباحث مربوط به ‌آن بسیار مورد توجه قرار گرفته و در بین اندیشمندان و روشنفکران چه دینی و چه سکولار درباره‌ی نوع و چگونگی این رابطه، مناقشه و نزاع جدی وجود دارد. در جامعـه کنونی در خـود و بـرای خـود زیستن دیگر معنایی ندارد و بایستی به چگونگی امکان همزیستی هماهنـگ سـنت‌های دینـی در حـوزه‌ی عمـومی اندیشید. مسئله پیش‌روی این نوشتار این مطلب است که دین‌نهادینه در این‌راستا چه نقشی می‌تواند داشته باشد؟ آیا می‌تواند موجب گشایش باب گفت‌وگو در عرصه عمومی گردد یا اینکه اصلاً به‌مثابه مانعی بر سر راه آن قرار می‌گیرد؟ مقاله حاضر با طرح برخی از الگوهای رابطه دین‌نهادینه شده و عرصه‌عمومی؛ ضمن بررسی سه‌دیدگاه مطرح در این حوزه، کوشش می‌کند بااستفاده از نتایج مطالعه تطبیقی بین الگوهای مذکور، الگویی را ارائه دهد که درخصوص ایران اسلامی کارساز باشد و ما را از این تصلب دوگانه که یا باید حکومت را دین تصاحب کند و یا کلاً به عرصه خصوصی تنزل یابد، رها سازد. روش انجام این پژوهش توصیفی-تحلیلی است.

کلیدواژه‌ها

منابع
-آغاجری،هاشم(1379)، « تفکیک نهاد دین و نهاد دولت»، بازتاب اندیشه، شماره 5.
-بهدادوند، محمدمهدی(1381)، «درآمدی بر رابطه دین و سیاست»، مجله حکومت اسلامی، سال هفتم، شماره 24، صص194-176.
-حاجی آقا، رحیم و پاک نیا، محبوبه(1396)، «هابرماس و جایگاه دین در حوزه عمومی»، غرب­شناسی بنیادی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، دو فصل­نامه علمی-پژوهشی، سال هشتم، شماره دوم، صص80-59.
-دیویس، چارلز،(1387)، دین و ساختن جامعه، جستارهایی در الهیات اجتماعی، ترجمه حسن محدثی و حسین باب­الحوائج، تهران: یادآوران.
-رهبرقاضی، محمودرضا و جمعه­زاده،سیدجواد و نوربخش، سوسن و خاکی، مینا(1395)، «بررسی رابطه دین­داری با دو نوع فرهنگ سیاسی مشارکتی و دموکراتیک»، مطالعات راهبردی بسیج، دوره 19، شماره 71، صص 165-141.
-زارعی، آرمان(1394)، «پست سکولاریسم: مذهب و حوزه عمومی در اندیشه یورگن هابرماس»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال دهم، شماره دوم، صص 111-79.
-زحمتکش، مهدی و جعفری، علی(1390)، «رابطه دین و سیاست در اسلام»، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و پنجم، شماره 3، صص783-757.
-سهرابی­فر، محمد تقی(1385)، «گذر از تعریف دین به شمول­گرایی»، رواق اندیشه، شماره 31.
-شجاعی زند، علیرضا(1385)، «تعریف دین و معضل تجدد»، مجله نقد و نظر، سال پنجم، شماره سوم و چهارم.
-فوکویاما، فرانسیس(1379)، پایان نظم: بررسی سرمایه اجتماعی و حفظ آن، ترجمه غلامعباس توسلی، تهران: نشر جامعه ایران.
طباطبایی، محمدحسین(1397)، شیعه در اسلام، تهران: بوستان کتاب.
-کوهن، جین (1383)، «حوزه عمومی، رسانه­ها و جامعه مدنی»، ترجمه لیدا کاووسی، رسانه، سال پانزدهم، شماره سوم، صص 68-46.
-محرم خانی، فریبرز(1386)، «نقد مبانی فلسفی سکولاریسم»، پیک نور-علوم انسانی، دوره 5، شماره 4، صص 87-79.
-موثقی، احمد(1382)، «رابطه دین و سیاست در ایران، یک بررسی تئوریک و تاریخی»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 59، صص272-239.
-موف، شانتال،(1399)، بازگشت امر سیاسی، ترجمه جواد گنجی، تهران: نشر نی.
-نجفی، محمدحسین،(1367)، جواهرالکلام، ج22، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
-هابرماس، یورگن و لافونت،کریستینا،(1394)، مقالاتی از یورگن هابرماس و کریستینا لافونت، ترجمه مهسا اسدالله نژاد و عباس شهرابی، کاری از واحد نشر کتاب­های اینترنتی سایت پروبلماتیکا.www.problematicaa.com
-همیلتون، ملکم،(1377)، جامعه­شناسی دین، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: نشر ثالث.
منابع لاتین
-Audi, Robert(2011), Democratic Authority and the Separation of Church and State, oxford University Press, Inc, New York.
-Audi, Robert(1991), Faith, Belief, and Rationality, philosophical Perspectives, 5, 213-239.
-Bazzi, Samuel and Koehler-Derrick, Gabriel and Marx, Benjamin(2019), “The Institutional Foundations of Religios Politics: Evidence from Indonesia”, JEL Class ifications: D72,D74,P16,P26,Z12.
-Borg, Meerten(2008), “Non-institutional Religion in Modern Sosiety”, Journal: implicit Riligion, v:11, D:10.1558/imre.
-Clapsis, Emmanual(2020), “the Great and Holy Council avd the Orthodox Churches in the Public Sphere”, Article from the book: Global Eastern Orthodoxy, Politics, Religion and Human Rights, Editors: Giuseppe Giordan University of PadovaPadova, Italy, sinisa zrinscak.
-Demerath III, N.J.(2003), “Civil Socity and Civil religion as mutully dependent. In: Dillon, M(Ed)., Hand book of the Sociology of religion. university of cambridge Press, cambridge, uk.
-Fokas, Effie(2008), A New Role For the Church? Reassessing the Place of Religion in the Greek Public Sphere, Greese Paper No17. Hellenic Observatory Papers on Greece and Southeast Europe.
-Fraser,Nancy (2002) Transnationalizing the public Sphere. City University of New York, http:// www. Yale.edu/polisci/conferences/frser1 .doc.
-Greenberg, Anna(2016), the Church and the Ravitalization of Politics and Community, political Science Quarterly, vol:115, pp.377-394.
-Haar, Gerrie Ter and Stephen Ellis(2006), “The Role of Religion in development: Towards a new Relationship between the European union and Africa” The European Journal of development Research, vol:18, Issue3.
-Habermas,J.(2006), Religion in the Public Sphere, European Journal of Philosophy, 14(1), P1-25.
-Kalaitzidis, Pantelis(2007), Orthodoxy and  Modernity: Prologue, Athens: Indiktos.[in Greek].
-Putnam, Robert D.(1995), “Bowling Alone: America’s Declining Social Capital”, Journal of Democracy.
-Robertson, Roland (1970), The Sociological Interpretation of Religion, Oxford: Basil Blackwell.
-Ruffle, B.J. and Sosis, R.H.(2007) “Does it pay to pray? Evaluating the economic return to religious ritual”.B.E journal of economic analysis and policy: Contribution7, article18.
-Verba, S., Scholozman, K.L., Brady,H. and Nie,N.H(1993), “Race, Ethnicity, and Political Resoarces: Participation in the united States”, British journal of Political Science, vol:23, pp.453-493.