غرب شناسی بنیادی

بحران ایدئولوژیک شدن دموکراسی و چالش‌های فراروی آن از نظر دیوید هلد

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم سیاسی گرایش اندیشه سیاسی،واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران.

2 استاد گروه علوم سیاسی،واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران(نویسنده مسئول)

3 استاد گروه علوم سیاسی،واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران.

4 استادیار گروه علوم سیاسی،واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران.

10.30465/os.2025.53264.2075
چکیده
چکیده

دموکراسی معاصر در غرب با بحرانی مواجه است که می‌توان آن را «ایدئولوژیک‌شدن دموکراسی» نامید؛ به این معنا که ایدئولوژی‌های مسلط لیبرالی، ناسیونالیستی و پوپولیستی بر نهادها و فرآیندهای دموکراتیک سایه افکنده و این نظام را از کارویژه اصیل آن، یعنی تحقق حاکمیت واقعی مردم، دور ساخته‌اند. پژوهش حاضر با تکیه بر روش توصیفی ـ تحلیلی و بر اساس بررسی آثار اصلی دیوید هِلد، به‌ویژه «دموکراسی و نظم جهانی» و «میثاق جهانی»، امکان گذار از این بحران را در چارچوب نظریه «دموکراسی جهان‌وطنی» بررسی می‌کند. یافته‌ها نشان می‌دهد که هِلد با تأکید بر چندلایه‌سازی نهادهای سیاسی، حاکمیت حقوق عمومی دموکراتیک جهانی و ایجاد سازوکارهای فراملی، می‌کوشد دموکراسی را از سیطره ایدئولوژی‌های ملی‌گرایانه رها سازد؛ با این حال، الگوی پیشنهادی او همچنان در پارادایم لیبرال ـ سکولار و انسان‌شناسی فردگرایانه غربی محدود می‌ماند و از چارچوب ایدئولوژیک لیبرالیسم فراتر نمی‌رود و همین امر ضرورت بازاندیشی نظری و تطبیقی عمیق‌تری را در فهم دموکراسی معاصر برجسته می‌سازد.



واژگان کلیدی:

دموکراسی جهان‌وطنی، دیوید هلد، بحران ایدئولوژیک دموکراسی، حقوق عمومی دموکراتیک، لیبرالیسم،

کلیدواژه‌ها


کتابنامه:
منابع فارسی
امام جمعه‌زاده، ج؛ مرندی، ز. (۱۳۹۹). اولویت فلسفه بر دموکراسی در تحلیل تجربه‌های دولت‌های هفتم و هشتم ایران. دولت‌پژوهی، ۲۴(زمستان)، ۱۸۱-۱۴۱.
بشیریه، ح. (1380). درس‌هایی درباره دموکراسی و جامعه مدنی. تهران: نشر نگاه معاصر.
توحیدفام، م. (۱۳۸۱پاییز). "جهانی‌شدن دموکراسی و گذار به نظریه نئوپلورالیسم دولت". سیاست خارجی، سال شانزدهم،شماره3،صص632-609.
توحیدفام، م. (۱۳۹۷). حکمرانی خوب و نظام تامین اجتماعی.تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
توحیدفام، م. (۱۳۹۸). دولت و دموکراسی در عصر جهانی‌شدن. تهران:انتشارات روزنه.
توحیدفام، م. 1385)). «گذار به دموکراسی جهان وطنی»، مجله دانشنامه ، مجله دوره عالی تحقیقات دکتری، شماره 63، صص 89-69.
توحیدفام، م. (۱۳۹2بهار)."دموکراسی جهان شهری :گذار از دموکراسی های دولت محوربه نظام دموکراتیک جهانی" ،فصلنامه  رهیافت های سیاسی بین المللی ، شماره 33،صص157-137.
توحیدفام، م.)1386تابستان). «ساختارهای آینده ملت ـ دولت‌ها و چالش‌های فراروی آنها»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال دوم، شماره 2،(7)،صص23-1.
توحیدفام، م.(1389تابستان)."غیر ایدئولوژیک شدن اندیشه های سیاسی در پایان قرن بیستم" ، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و چهارم، شماره دوم،صص616-595.
توحیدفام، م.( 1389). "دموکراسی جهان وطنی و نقش آن در واقعگرایی دموکراتیک"،مجموعه مقالات همایش بین المللی روز جهانی فلسفه ،تهران:موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
توحیدفام، م. (زمستان1390)." آموزه ها و ساختارهای دموکراسی جهان شهری از سطوح ملی تا جهانی"،پژوهش‌های روابط بین‌الملل،شماره دوم،ص177-155.
توسلی، غ. (1390). جهانی‌شدن و نظریه‌های جامعه‌شناختی معاصر. تهران: انتشارات سمت.
جعفری، م. (1396). نقد نظریه دموکراسی جهان‌وطنی دیوید هلد. فصلنامه علوم سیاسی، 24، 4568.
حسینی، ر. (۱۳۹۸). هنجارها و نظریه‌های دموکراسی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی.
دال، رابرت آ. (۱۳۸۹). درباره دموکراسی (حسن فشارکی، مترجم). تهران: شیرازه.
صباغ، ا. (۱۳۹۴). بررسی موانع تحقق دموکراسی جهان‌وطنی بر اساس نهادگرایی جدید. سیاست (دانشگاه تربیت مدرس)، ۷، ۱۰۱-۱۱۸.
 قاسمی، آ. (۱۴۰۳). چالش تاریخی تحقق حق بر دموکراسی: مناقشه نظری نخبه‌گرایان. فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران، ۵۴(۲)، ۱۳۲۱-۱۳۴۳.
کاظمی، م. (۱۳۹۵). نهادگرایی و دموکراسی. تهران: نشر دانشگاهی.
 گراوند، ح. (۱۴۰۳). "مروری بر دموکراسی و چالش‌های معاصر". در اولین همایش بین‌المللی ایده‌های تحول‌آفرین.
مک‌فرسون، سی. بی. (مک‌فرسون). (۱۳۷۹). جهان واقعیِ دموکراسی (علی معنوی‌تهرانی، مترجم). تهران: آگاه.
هابرماس، ی. (۱۳۸۰). جهانی‌شدن و آینده دموکراسی: منظومه پساملی (کمال پولادی، مترجم). تهران: نشر مرکز.
هلد، د. (۱۳۸۲). جهانی‌شدن و مخالفان آن (عرفان ثابتی، مترجم). تهران: ققنوس.
هلد، د. (۱۹۸۷). مدل‌های دموکراسی (عباس مخبر، مترجم). تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
هلد، د؛ مک‌گرو، آ. (۱۳۸۸). نظریه‌های جهانی‌شدن (مسعود کرباسیان، مترجم). تهران: نشر چشمه.
 
منابع انگلیسی:
   Archibugi, D. (2008). The global commonwealth of citizens: Toward cosmopolitan democracy. Princeton University Press.
   Beetham, D. (1999). Democracy and Human Rights. Polity Press.
   Creswell, J. W. (2018). Qualitative Inquiry and Research Design. Sage Publications.
   Dryzek, J. S. (2006). Deliberative global politics: Discourse and democracy in a divided world. Polity Press.
   Habermas, J. (2001). The postnational constellation: Political essays. MIT Press.
   Held & McGrew, A. (2007). Globalization/Anti-Globalization. Polity Press.
   Held, D. (1993). Prospects for Democracy: North, South, East, West. Stanford: Stanford University Press.
   Held, D. (1995). Democracy and the Global Order: From the Modern State to Cosmopolitan Governance. Cambridge: Polity Press.
   Held, D. (2006). Models of Democracy (3rd ed.). Cambridge: Polity Press.
   Held, D. (2007). Globalization / Anti-Globalization: Beyond the Great Divide. Cambridge: Polity Press.
   Held, D. (2010). Cosmopolitanism: Ideals and Realities. Cambridge: Polity Press.
   Held, D. (2013). Political Theory and the Modern State: Essays on State, Power, and Democracy. Cambridge: Polity Press.
   Held, D., & Koenig-Archibugi, M. (2004). American Power in the Twenty-First Century. Cambridge: Polity Press.
   Held, D., & McGrew, A. (2007). Globalization/anti-globalization: Beyond the great divide. Polity Press.
   Held, D., & McGrew, A. (Eds.). (2003). The global transformations reader: An introduction to the globalization debate. Polity Press.
   Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (1985). Naturalistic Inquiry. Sage Publications.
   Patton, M. Q. (2015). Qualitative Research & Evaluation Methods. Sage Publications.
   Scholte, J. A. (2005). Globalization: A critical introduction. Palgrave Macmillan.
   Tohidfam, Mohammad. (2009), The Integration of Action and Structure in the Thought of Giddens, Bourdieu, and Habermas and Its Impact on New Sociology,   Political Science Research Journal, Issue 15, p.79-107.
   Tohidfam, Mohammad. (2021a).An analysis of media policymaking: A transition from classical institutionalism to new institutionalism, Political Quarterly, volume51, issue1. P,81-97.
   Tohidfam, Mohammad.(2022).The Position of Good Governance in Iran from the Perspective of Human Development Indicators during the Years 2000-2010, International Journal of Political Sciences, 12 (2),p.151-168.