غرب شناسی بنیادی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار فلسفه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

ترجمة فرهنگی، ترجمه‌ای است که پیام متن و فرهنگ مبدأ را با فرهنگ مقصد سازگار می‌کند. چنین ترجمه‌ای غالباً افزایش و کاهش‌هایی به‌همراه دارد و ترجمه‌ای وفادارانه نیست. در ترجمة فرهنگی مترجم برای انتقال مفاهیم و حتی تجارب فکری فراتر از معنای مفردات، به بافت و زمینة فرهنگی(Context) مبدأ و ظرائف و اقتضائات مختصات فرهنگ مقصد توجه جدی می‌کند. اگر بخواهیم با اصطلاحات رایج در سنت اسلامی سخن بگوییم، ترجمة فرهنگی فلسفه و اندیشة اروپایی مستلزم نوعی اجتهاد فکری ـ اندیشه‌ای است. این فرایند اجتهاد محتاج پیش‌نیازهایی چون تسلط به روح فرهنگ و اندیشة مبدأ از سویی و توجه به ظرفیت و ظرائف فرهنگ مقصد از سوی دیگر است. نمی‌توان گفت که محمدعلی فروغی در سیر حکمت در اروپا تمام پیش‌شرط‌ها و اقتضائات ترجمة فرهنگی را داشته و در کاروبار فکری خود لحاظ کرده، اما می‌توان این ادعا را به مسند تبیین و توضیح نشاند که سیر حکمت در اروپا، فراتر از یک ترجمة مکانیکی صرف و به‌نوعی در آستانة ترجمة فرهنگی فلسفه و اندیشة غربی به زبان فارسی و فرهنگ ایرانی قرار دارد. این مقاله در خدمت توضیح همین مدعاست. این مقاله با تأکید بر خوانش فروغی از کانت ـ به‌مثابة فیلسوف تجدد و مدرنیته ـ گامی کوچک در این جهت برداشته است.



 

کلیدواژه‌ها

آشوری، داریوش (1357)، تعریف‌ها‌ و مفهوم فرهنگ، مرکز اسناد فرهنگی آسیا.
ایلخانی، محمد (1396)، تاریخ فلسفه در قرون وسطی و رنسانس، تهران، سازمان سمت.
بریه، امیل (1374)، تاریخ فلسفه، ج 2، دورة انتشار فرهنگ یونانی و دورة رومی، ترجمة علیمراد داوودی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
بستان، حسین (1395)، گامی به سوی علم دینی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
پازوکی، شهرام (1379)، «دکارت و مدرنیته»، فصلنامة فلسفه، س 1، ش 1، پاییز، صص 175ـ178.
حدادعادل، غلامعلی (1389)، «علل گرایش به مطالعات کانتی در ایران»، کتاب‌ماه فلسفه، ش 36، شهریور، صص3ـ8.
ــــــــــ (1394)، مقالات کانتی، تهران، هرمس.
داوری‌اردکانی، رضا (1389)، ما و راه دشوار تجدد، تهران، رستا.
دکارت، رنه (1376)، قواعد هدایت ذهن، ترجمة منوچهر صانعی‌دره‌بیدی، تهران، الهدی.
رحمتی، حسینعلی (1386 و 1395)، مأخذشناسی فلسفة غرب، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
شجاعی، مالک (1390)، «مسائل تاریخنگاری فلسفه»، کتاب‌ماه فلسفه، ش 51، آذر، ص 5.
شجاعی‌جشوقانی، مالک (1391)، درآمدی فلسفی تاریخی به روشنگری، تهران، علم.
فرح‌زاد، فرزانه (1394)، فرهنگ جامع مطالعات ترجمه، تهران، علمی.
فروغی، محمدعلی (1389)، سیر حکمت در اروپا، تهران، هرمس.
ــــــــــ (1375)، سیر حکمت در اروپا، تهران، البرز.
مصلح، علی‌اصغر (1393)، فلسفة فرهنگ، تهران، علمی.
مجتهدی، کریم (1388)، آشنایی ایرانیان با فلسفه‌های جدید غرب، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی.
ــــــــــ (1363)، فلسفة نقادی کانت، تهران، مؤسسة نشر هما.
مجموعة مقالات علمی پژوهشی سمینار کانت: مطالعات انتقادی در فلسفة کانت 28 تا 30 آذر 1383 (1386)، تهران، مؤسسة پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
Butler, Clark and Christiane Seiler (1984), Hegel: The Letters. translation ed. Bloomington, IN: Indiana University Press.
Descartes, Rene (1988), The Philosophical Writings Of Descartes, 3 vols., translated by John Cottingham, Robert Stoothoff, and Dugald Murdoch, Anthony Kenny (Cambridge: Cambridge University Press.
Dussel, Enrique (1995), “Eurocentrism and Modernity (introduction to the Frankfurt Lectures)” in: Beverleg Michael and others, 1995, The Postmodern Debate in Latin America, Durham and London.
Gracia, Jorge J. E. (2005), History and Historiography of philosophy, pp 396-402.
Kant Immanuel (1970), “An Answer to the Question: What is Enlightenment?” What is Enlightenment? in: Reiss H, 1970, Kant’s Political Writing, Cambridge.
Schmidt James (1996), What is Enlightenment?: Eighteenth-century Answers and Twentieth-century Questions, University of Colifornia Press.
Schwemmer, Oswald (2005), Kulturphilosophie. Eine medientheoretische Grundlegung. Fink, München.