غرب شناسی بنیادی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری تخصصی فلسفه اخلاق، گروه فلسفه اخلاق، دانشکده الهیات، دانشگاه قم، قم، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه اخلاق، گروه فلسفه اخلاق، دانشکده الهیات، دانشگاه قم، قم، ایران.

10.30465/os.2022.40398.1810

چکیده

دکارت در فرایند واکاوی معرفت‌شناختی خود، که به شک دستوری شهرت دارد، نوعی از انضباط رفتاری را با وصفِ موقت برگزیده است. در این توصیه‌نامه‌ی اخلاقی، بدون حاجت به مبنای فلسفی پیشین و فارغ از مضمون اعتقاد و میزان انسجام یا استحکام آن، زیستن بر مبنای اصولی مفید، مشترک و نسبتاً ساده ترویج می‌شود. پرسش این‌جاست که میان این تفسیرِ حداقلی از اخلاق- که با تمهیدی آسان به تصدیق ضرورتِ اخلاق و کشف مصادیقِ عمده‌ی آن روی می‌آورد- با اخلاق موسوم به پست‌‌مدرن- که در شرایط تاریخی متأخر از تجربه‌های دکارتی و با نگاهی سخت‌گیرانه به امکان و ارزش اخلاق می‌نگرد- چه رابطه‌ای قابل تصور است؟ در مقام پاسخ و بر مدار خوانشِ بینامتنی از روابط چندلایه و متداخل میان دو راهبرد موقت(دکارتی) و پست‌مدرن(نیچه‌ای- فوکویی) نسبت به اخلاق، این نتیجه حاصل می‌شود که: راهبرد رفتاری موقتِ دکارت تبصره‌ای بر حضور اخلاق در اندیشه‌ی پست‌مدرن و رکنِ دوام این گفتمان است.

کلیدواژه‌ها

  • منابع

    • بودریار، ژان، (۱۳۹۳)، فوکو را فراموش کن، ترجمه پیام یزدانجو، تهران، مرکز.
    • بهنیافر، مهدی، (۱۳۹۸)، «معنای «موقت» در اخلاق موقت دکارت و بررسی انتقادی چند برداشت معاصر»، حکمت و فلسفه، ۱۵(۵۸)، تابستان، ۷۵- ۱۰۵.
    • دکارت، رنه، (۱۳۹۳)، اعتراضات و پاسخها، ترجمه و توضیح علی افضلی، تهران، علمی فرهنگی.
    • --------، (۱۳۸۴)، تأملات در فلسفۀ اولی، ترجمۀ احمد احمدی، تهران، سمت.
    • --------، (۱۳۸۵)، گفتار در روش راه بردن عقل (ضمیمه‌ی کتابِ سیر حکمت در اروپا)، ترجمۀ محمدعلی فروغی، تهران، نیلوفر.
    • رورتی، ریچارد، (۱۳۹۷)، جستارهایی درباره‌ی هایدگر، دریدا و دیگران، ترجمه مرتضی نوری، تهران، شب‌خیز.
    • ریتر، یوآخیم و دیگران، (۱۳۹۴)، فرهنگنامه تاریخی مفاهیم فلسفه، جلد سوم: اخلاق، ویراستارِ ترجمه سید محمدرضا حسینی بهشتی و بهمن پازوکی، تهران، موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران و موسسه فرهنگی- پژوهشی نوارغنون.
    • فوکو، میشل، (۱۳۹۹)، اراده به دانستن، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران، نی.
    • --------، (۱۳۹۶)، این یک چپق نیست، ترجمه مانی حقیقی، تهران، مرکز.
    • --------، (۱۴۰۰)، الفاظ و اشیا، ترجمه فاطمه ولیانی، تهران، ماهی.
    • --------، (۱۳۹۷)، دیرینه‌شناسی دانش، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران، نی
    • لیوتار، ژان فرانسوا، (۱۳۹۴)، وضعیت پست‌مدرن، ترجمه حسینعلی نوذری، تهران، گام نو.
    • نیچه، فردریش، (۱۳۹۳)، تبارشناسی اخلاق، ترجمه داریوش آشوری، تهران، آگه.
    • ----------، (۱۳۹۶). غروب بت‌ها، ترجمه داریوش آشوری، تهران، آگه.
    • ----------، (۱۳۹۴)، فراسوی نیک و بد، ترجمه داریوش آشوری، تهران، خوارزمی.
    • Bagley, P. J, (1996), On the Moral Philosophy of Rene Descartes: Or, How Morals are Derived from Method, Tijdschrift Voor Filosofie, 58(4), 673- 693.  
    • Clarke, Desmond, (2005), Descartes's Theory of Mind, Oxford University Press.
    • Hoffman, Paul, (2009), Essays on Descartes, Oxford University Press.
    • McAfee, Noelle, (2004), Julia Kristeva, Routledge.
    • Reuter, Martina and Svensson, Frans, (eds.), (2019), Mind, Body, and Morality, New Perspectives on Descartes and Spinoza, Routledge.
    • Skirry, Justin, (2006), Descartes and the Metaphysics of Human Nature, Continuum.