علمی-پژوهشی
سید مصطفی شهرآیینی؛ مازیار رئیسی
چکیده
«شرط‌بندی»، در نظر پاسکال، نه استدلالی جداگانه برای اثبات حقانیت ایمان مسیحی بلکه تنها شیوه‌ای برای توصیف دوگانگی انسان هبوط‌کرده بر اثر گناه اولیه است که باید آن را در کنار دیگر فقرات متن اندیشه‌ها و با توجه ویژه به کارکرد دوگانه قوه قلب درنظرگرفت. شرط‌بندی همچنین از موادی است که پاسکال در برنامه دفاعیه خود درصدد آن بوده ...
بیشتر
«شرط‌بندی»، در نظر پاسکال، نه استدلالی جداگانه برای اثبات حقانیت ایمان مسیحی بلکه تنها شیوه‌ای برای توصیف دوگانگی انسان هبوط‌کرده بر اثر گناه اولیه است که باید آن را در کنار دیگر فقرات متن اندیشه‌ها و با توجه ویژه به کارکرد دوگانه قوه قلب درنظرگرفت. شرط‌بندی همچنین از موادی است که پاسکال در برنامه دفاعیه خود درصدد آن بوده تا آموزه هبوط مسیحیت را در مقام بهترین تبیینش عرضه کند. تضادی که در منطق شرط‌بندی در خصوص مسئله درخواست تضعیف انفعالات از سوی پاسکال و در عین حال عدم امکان این امر به موجل فساد ذاتی اراده انسان، و حتی تضاد دیگری که در سطحی بالاتر میان جبریبودن ایمان و نفس دفاعیهنویسی پاسکال به چشم میخورد نه ناشی از بیتوجهی یا غفلت پاسکال و نشانه شکست وی در برنامه دفاعیهاش بلکه آگاهانه و در سازگاری کامل با انسانشناسی و مبانی الهیاتی آگوستینی-یانسنیستیای میباشد که پاسکال خود را بدان متعهد میدانسته است. و تنها بدین نحو است که میتوان فهم صحیحی از «شرط‌بندی پاسکال» بدست آورد و آن را به دقت از «استدلال شرط‌بندی» متمایز ساخت.
علمی-پژوهشی
مالک شجاعی جشوقانی
چکیده
تامل در باب امکانات و محدودیت های سنت فلسفه اسلامی درعالم معاصر یکی از مضامین محوری جریان های فکری عالم اسلام و به وِیژه ایران امروز است .هر چند عمده آثار دکتر داوری اردکانی به عنوان یکی از فلاسفه معاصر ایران در باب فلسفه و علوم انسانی غرب بوده و اساسا تحصیلات و سوابق آموزشی ایشان در گروه فلسفه غرب دانشگاه تهران است معهذا از زمان دفاع ...
بیشتر
تامل در باب امکانات و محدودیت های سنت فلسفه اسلامی درعالم معاصر یکی از مضامین محوری جریان های فکری عالم اسلام و به وِیژه ایران امروز است .هر چند عمده آثار دکتر داوری اردکانی به عنوان یکی از فلاسفه معاصر ایران در باب فلسفه و علوم انسانی غرب بوده و اساسا تحصیلات و سوابق آموزشی ایشان در گروه فلسفه غرب دانشگاه تهران است معهذا از زمان دفاع از رساله دکتری با عنوان «حکمت عملی افلاطون و ارسطو و تأثیر آن در فلسفه سیاسی فارابی » در سال 1346 تا زمان انتشار کتاب «گفت و گوهایی با سایه ام » (1402)- بیش از پنج دهه- همواره به وضع فلسفه اسلامی در گفتمان فکری معاصر اندیشیده است. دکتر داوری همه تلاش خود را مصروف این نکته کرده تا از این خوانش شرق شناسانه عبور کند که فلسفه اسلامی را مقلد صِرف سنت فلسفی یونان جلوه دهد د فلسفه در عالم اسلامی به صرف انتقال و ترجمه آثار فیلسوفان سلف پایان نیافت بلکه این رویکرد تاریخی به تفکر یونانی با تفسیر تازهای که از مبادی شد به پدید آمدن صورت دیگری از فلسفه مجال داد.
علمی-پژوهشی
هادی صالحی؛ سروش آریا
چکیده
عرصۀ تعاملات سیاسی، عرصۀ کارگزاری انسان‌هاست و ابزار تعامل کارگزاران انسانی نهایتاً «زبان» است. نظریات مختلف در رشته‌های متنوع علوم انسانی می‌تواند ما را در فهم زمینۀ شکل‌گیری این تعاملات زبانی یاری کند؛ اما هیچ تحلیل سیاسی‌ای نمی‌تواند خود را صرفاً به این سطح پیرامونی محدود کند. تحلیل‌گران همواره با متونی مواجه‌اند و ...
بیشتر
عرصۀ تعاملات سیاسی، عرصۀ کارگزاری انسان‌هاست و ابزار تعامل کارگزاران انسانی نهایتاً «زبان» است. نظریات مختلف در رشته‌های متنوع علوم انسانی می‌تواند ما را در فهم زمینۀ شکل‌گیری این تعاملات زبانی یاری کند؛ اما هیچ تحلیل سیاسی‌ای نمی‌تواند خود را صرفاً به این سطح پیرامونی محدود کند. تحلیل‌گران همواره با متونی مواجه‌اند و تحلیل آنها نیز نیازمند نظم روش‌شناختی است تا به فهم روشن از این تعاملات زبانی برسد. رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی واجد یک جعبه‌ابزار روش‌شناختی مجهز است که آشنایی با آن می‌تواند ما را در فهم تعاملات زبانی در عرصۀ سیاسی یاری کند. رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی همچنین درک کارکردی بسیار منظمی از عرصۀ گفتمان دارد و گفتمان‌ها را بر این اساس خالقِ یک جهان و عرصۀ تعامل معرفی میکند. جهانی که واجد قواعدِ بازی و تعامل مشخص است و کارگزاران انسانی و نهادی در این جهانِ بازنمایی و معرفی‌شده در هر گفتمان، هریک واجد سهمی مشخص از قدرت‌اند. براساس بازنمایی از جهان است که سنخ خاصی از رابطۀ قدرت بین کارگزاران شکل می‌گیرد. کالبدشکافی گفتمان‌ها براساس این کارکردها می‌تواند پژوهشگر علوم اجتماعی را قادر به فهم روشن‌تر از بازیهای زبانی و معانی‌ای کند که هر دال یا واژه در این بازی‌ها واجد آن است.
علمی-پژوهشی
احسان مزدخواه؛ مهدی نجف زاده؛ مرتضی منشادی؛ سیدحسین اطهری
چکیده
در ریختار فکری مارتین هایدگر، امر اجتماعی و زندگی روزمره با تأکید بر مفاهیم بنیادینی چون "دازاین"، "اصالت"، و "هستی" بررسی میشوند. هایدگر معتقد است که زندگی روزمره معمولاً به صورت غیر اصیل سپری می‌شود، جایی که انسانها در چارچوب هنجارها و انتظارات از پیش تعیین‌شده عمل می‌کنند، بدون آنکه به معنای عمیق‌تر هستی خود توجه کنند. این نوع ...
بیشتر
در ریختار فکری مارتین هایدگر، امر اجتماعی و زندگی روزمره با تأکید بر مفاهیم بنیادینی چون "دازاین"، "اصالت"، و "هستی" بررسی میشوند. هایدگر معتقد است که زندگی روزمره معمولاً به صورت غیر اصیل سپری می‌شود، جایی که انسانها در چارچوب هنجارها و انتظارات از پیش تعیین‌شده عمل می‌کنند، بدون آنکه به معنای عمیق‌تر هستی خود توجه کنند. این نوع زندگی، که هایدگر آن را "افتادگی" مینامد، به نوعی غفلت از حقیقت وجودی منجر می‌شود. به همین منظور پرسش اصلی مقاله بدین صورت است که امراجتماعی و زندگی روزمره در ذهنیت و اندیشه هایدگر به چه معناست و چه نسبتی با عصر کنونی دارد؟ امر اجتماعی در اندیشه هایدگر به عنوان فضایی تلقی می‌شود که در آن ساختارهای قدرت، هنجارهای فرهنگی، و روابط اجتماعی به گونهای عمل می‌کنند که میتوانند به پنهانسازی حقیقت و محدود کردن امکان تجربه زندگی اصیل منجر شوند. با این حال، هایدگر بر این باور است که انسان، با آگاهی از مرگ و گذر زمان، می‌تواند از این وضعیت فراتر رفته و به سوی زندگی اصیل حرکت کند. این آگاهی به فرد اجازه میدهد تا از پیروی ناآگاهانه از هنجارها و رژیمهای حقیقتِ ثابت و محدودکننده فاصله بگیرد و به جستجوی معنای واقعیتر و عمیق‌تر زندگی بپردازد.
علمی-پژوهشی
حجت اله رحیمی
چکیده
دیرند در فلسفه برگسن به‌نحوی مفهوم‌سازی شده است که گویا مفهومی غیرفضایی و بدون فضا قابل تصور است و در فلسفه دلوز به‌نحوی کاملاً مستقل از فضا و به‌مثابه علت تمام تفاوت‌یابی و کثرت کیفی خود مفهوم‌سازی می‌شود، گویی که فضا فاقد اثر علی بر فرایند تفاوت‌یابی کیفی دیرند است. این شیوه مفهوم‌سازی باعث می‌شود که فضا دارای موقعیت فرعی ...
بیشتر
دیرند در فلسفه برگسن به‌نحوی مفهوم‌سازی شده است که گویا مفهومی غیرفضایی و بدون فضا قابل تصور است و در فلسفه دلوز به‌نحوی کاملاً مستقل از فضا و به‌مثابه علت تمام تفاوت‌یابی و کثرت کیفی خود مفهوم‌سازی می‌شود، گویی که فضا فاقد اثر علی بر فرایند تفاوت‌یابی کیفی دیرند است. این شیوه مفهوم‌سازی باعث می‌شود که فضا دارای موقعیت فرعی در فلسفه دیرند برگسن و دلوز باشد و از سوی دیگر، دیرند در چارچوب رویکرد اتمی، فردگرایانه و فارغ از مناسبات اجتماعی و قدرت مطرح شود. هدف مقاله حاضر این بود که با قراردادن برگسن علیه دلوز و دلوز علیه برگسن، دیرند را با اتکاء به دیدگاه دلوز به‌مثابه یک همبودیِ فضایی مطرح کند تا از این طریق، ابعاد فضایی دیرند برجسته شود و از سوی دیگر، با اتکاء به دیدگاه برگسن، علت تفاوت‌یابی دیرند را نه آن گونه که دلوز مدعی است تماماً درونی، بلکه بخشی از آن را بیرونی و در فضا قرار بدهد. این استراتژی موجب می‌شود تا در گام اول جای فضا در فلسفه دیرند با تأکید بر فضا به‌مثابه علت تفاوت‌یابی دیرند برجسته شود و درگام دوم دیرند از حوزه خصوصی وارد حوزه عمومی، سیاست و برساختگرایی اجتماعی شود.
علمی-پژوهشی
صدرالدین طاهری
چکیده
مغان که در ایران به‌عنوان کارگزار آیین‌های دینی، و پیشگویان و آموزگاران درباری، و در سرزمین‌های همجوار به‌سان اخترشناسانی خردمند نام‌دار بودند، در انجیل متی سفری را برای ستایش عیسای نوزاد آغاز می‌کنند. نوشتار حاضر تلاش دارد خاستگاه‌های این روایت را پی‌جویی و خوانشی مستند درباره دلایل اهمیت آن نزد مسیحیان پیشنهاد کند. پاره آغازین ...
بیشتر
مغان که در ایران به‌عنوان کارگزار آیین‌های دینی، و پیشگویان و آموزگاران درباری، و در سرزمین‌های همجوار به‌سان اخترشناسانی خردمند نام‌دار بودند، در انجیل متی سفری را برای ستایش عیسای نوزاد آغاز می‌کنند. نوشتار حاضر تلاش دارد خاستگاه‌های این روایت را پی‌جویی و خوانشی مستند درباره دلایل اهمیت آن نزد مسیحیان پیشنهاد کند. پاره آغازین نسخه متی که پس از ویرانی اورشلیم خطاب به یهودیان و نومسیحیان تحت سیطره روم نوشته شده، زاده رنج این دوران است، و سعی در ترسیم یک خط‌مشی سیاسی و امیدبخشی به نودینان دارد. از این‌رو پس از رساندن نسب عیسی به شاهان بنی‌اسرائیل، از شهادت مغان شرق در بارگاه حاکم رومی برای اثبات حقانیت پادشاهی عیسی بر یهودیان بهره می‌جوید. بیشتر شارحان کتاب مقدس خاستگاه این مسافران را ایران دانسته‌اند؛ کشوری که یک‌بار یهودیان را از اسارت بابلی رهانیده بود، و در آن روزگار نیز به یهودیان و مسیحیان پناه می‌داد و هم‌آورد دشمن مشترک آنها بود. یادگار ستایش مغان در جشن اپیفانی، هنوز هم برای بسیاری از مسیحیان جهان همان کارکرد سیاسی نیرومندی را دارد که پدران کلیسا در سده‌های نخست از آن طلب می‌کردند: این دین آوازه‌اش را تا دوردست‌ها گسترده و پادشاهی پیامبرش از سوی داورانی خردمند برحق دانسته شده است.
علمی-پژوهشی
سید مجید صابری فتحی
چکیده
یکی از ادعاهای مدرنیته توانایی انسان در پیدا کردن پاسخ برای تمام پرسش‌ها و حل تمام مسائل بشر ازطریق علوم مدرن است. امّا عملاً آنچه از تحقق مدرنیته در جوامع مدرن ملاحظه می‌شود، خلاف این ادعا را نشان میدهد. به‌گونه‌ای که دو نفر ار فیلسوفان بزرگ غربی (نیچه و هایدگر) انسان مدرن را «سرگشته» و «افسون‌زده» توصیف می‌کنند. در ...
بیشتر
یکی از ادعاهای مدرنیته توانایی انسان در پیدا کردن پاسخ برای تمام پرسش‌ها و حل تمام مسائل بشر ازطریق علوم مدرن است. امّا عملاً آنچه از تحقق مدرنیته در جوامع مدرن ملاحظه می‌شود، خلاف این ادعا را نشان میدهد. به‌گونه‌ای که دو نفر ار فیلسوفان بزرگ غربی (نیچه و هایدگر) انسان مدرن را «سرگشته» و «افسون‌زده» توصیف می‌کنند. در این مقاله، با روشی تحلیلیفلسفی میخواهیم به این پرسش پاسخ دهیم که چرا ادعای مذکور نمی‌تواند صادق باشد. بهبیاندیگر، چرا علوم مدرن نمیتوانند به جهان معنا دهند؟ دراینراستا، واکاوی چیستی علوم مدرن و بررسی نقاط ضعف آنها لازم است. بهعبارتی، آیا تاکنون پرسیدهایم باوجود نظریات متعدد «رقیب» و متناقض، آیا اعتماد پذیری و روایی علوم مدرن ممکن است؟ یا آیا علوم انسانی مدرن تمام، منسجم و رهاییبخش هستند؟ ازاینرو، لازم است ابتدا به مطالعه خاستگاه و شکل‌گیری علم مدرن و مدرنیته پرداخته شود و نسبت آنها با یکدیگر بررسی شود. سپس با استفاده از اصول علم مدرن، به پرسش اصلی مقاله در مورد توانایی علوم مدرن در حل مسائل بشر پاسخ داده می‌شود.
علمی-پژوهشی
مجتبی اعتمادی نیا
چکیده
هیدگر با التفات به موضوع زبان در دوران متأخر حیات فکری خود، برخلاف اغلب فیلسوفان قاره‌ای، در حوزه‌ای قدم نهاد که عمدتاً در قرن بیستم محل توجه فیلسوفان تحلیلی واقع شده بود. هیدگر ضمن تأکید بر خاصیت آشکارساز زبان در قیاس با کارکرد ارتباطی آن، زبان را به مثابه یکی از انحاء آشکارگی وجود، رهین شعر می‌انگارد. شعر از منظر هیدگر نمایش رخداد ...
بیشتر
هیدگر با التفات به موضوع زبان در دوران متأخر حیات فکری خود، برخلاف اغلب فیلسوفان قاره‌ای، در حوزه‌ای قدم نهاد که عمدتاً در قرن بیستم محل توجه فیلسوفان تحلیلی واقع شده بود. هیدگر ضمن تأکید بر خاصیت آشکارساز زبان در قیاس با کارکرد ارتباطی آن، زبان را به مثابه یکی از انحاء آشکارگی وجود، رهین شعر می‌انگارد. شعر از منظر هیدگر نمایش رخداد حقیقت در ساحت زبان است. حقیقت اشیاء آنگاه که در شعر انعکاس مییابد، زبان را ممکن میسازد و به تفکر اصیلِ وجوداندیش مجال بروز میدهد. بر این اساس، عقل و تفکر فلسفی، ذاتی شاعرانه مییابد. پیوند میان شعر و تفکر که عمدتاً از دهه سوم قرن بیستم در آثار هیدگر پدیدار می‌شود به‌گونه‌ای از تفکر موسوم به تفکر شاعرانه موضوعیت میبخشد. تفکر شاعرانه به مثابه سازوکاری در جهت تقرب به امر رازآمیز، مواجههای شهودی با امر مقدس را سامان میبخشد و اینچنین در پرتو گوشسپاری به خطابات وجود، مجالی برای آشکارگی آن از رهگذر زبان فراهم میآورد. فهم دقیق ماهیت شعر و تفکر شاعرانه نزد هیدگر، موقوف آشنایی با مفاهیم دیگری در فلسفه متأخر او است که از میان آنها دوگانههای «اقامتگزیدن ـ بیخانمانی» و «وارستگی ـ جنون» در این مقاله محل بحث واقع شده است.
علمی-پژوهشی
حسن توان؛ کمال پولادی؛ مجید توسلی رکن آبادی
چکیده
مطالعه روند عقلانی شدن سیاست در غرب، برای درک ماهیت دولت های مدرن و فهم مولفه هایی چون دموکراسی و جامعه مدنی از ضرورتی اساسی برخوردار است. سیر عقلانی شدن اندیشه سیاسی در غرب، به آرامی، از اواخر قرون وسطا آغاز شد و پس از رنسانس با غلبه روش های نوین علمی ادامه یافت. پیدایش روش تجربی در این دوره و نگاه این‌جهانی به کل هستی، به حوزه فلسفه ...
بیشتر
مطالعه روند عقلانی شدن سیاست در غرب، برای درک ماهیت دولت های مدرن و فهم مولفه هایی چون دموکراسی و جامعه مدنی از ضرورتی اساسی برخوردار است. سیر عقلانی شدن اندیشه سیاسی در غرب، به آرامی، از اواخر قرون وسطا آغاز شد و پس از رنسانس با غلبه روش های نوین علمی ادامه یافت. پیدایش روش تجربی در این دوره و نگاه این‌جهانی به کل هستی، به حوزه فلسفه سیاسی نیز راه پیدا کرد و به افسون زدایی از جامعه سیاسی انجامید. در نتیجه، جامعه سیاسی، از امری الهی به قراردادی اجتماعی تبدیل شد. پرسش اصلی مقاله این است که اندیشه سیاسی غرب در دوران مدرن، چگونه توانست بر مبنای افسون زدایی و نحوه تحول اشکال آگاهی، عقلانی شود؟ فرضیه ما این است که اندیشه سیاسی غربی به سبب گسست از الهیات قرون وسطا و پیوند خوردن به شکل آگاهی فلسفی، توانست راه را برای عقلانی سازی سیاست هموار سازد. روش مورد استفاده ما در این پژوهش، روش تفسیری است. به باور پیروان این روش، واقعیت ها و روابط اجتماعی، دارای استقلال نیستند و برساخته انسان ها به حساب می آیند. بنابراین، برای فهم این واقعیت ها به ناچار، باید به شناسایی تحولات ذهنی در طول حیات بشر پرداخت.
)
